Alzheimer Anneden veya Babadan Geçer mi?
Alzheimer hastalığı, beyin hücrelerinin ölümünün hafıza kaybına ve bilişsel düşüşe neden olduğu nörolojik bir hastalıktır. Ülkemizde bunama vakalarının yüzde 60 ila 80’ini oluşturan en yaygın demans türüdür .
Alzheimer nörodejeneratif bir hastalıktır. İlk başta belirtileri hafiftir, ancak zamanla daha şiddetli hale gelir.
- Alzheimer hastalığı en yaygın bunama türüdür.
- Beyindeki beta amiloid formu içeren plaklar olduğunda olur.
- Belirtiler kötüleştikçe, insanların son olayları hatırlamaları, akıl yürütmeleri ve tanıdıkları insanları tanıması zorlaşır.
- Sonunda, Alzheimer’lı kişinin tam zamanlı yardıma ihtiyacı duyması muhtemeldir.
Belirtiler
Alzheimer tanısı konması için, kişinin bilişsel veya davranışsal işlev ve performansta daha önce olduğu gibi bir düşüş yaşamış olması gerekir. Bu düşüş, işyerinde veya olağan faaliyetlerde çalışma yeteneklerine müdahale etmelidir.
Bilişsel düşüş, aşağıda listelenen beş belirtiden alanından en az ikisinde görülmelidir:
1. Aşağıdakilere yol açabilecek yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama yeteneği azalır:
- Tekrarlayan sorular veya sohbetler
- Kişisel eşyaları yanlış yerleştirmek
- Etkinlikleri veya randevuları unutmak
- Tanıdık bir rotada kaybolmak
2. Muhakeme, karmaşık görevler ve yargılama uygulamalarındaki bozukluklar, örneğin:
- Güvenlik risklerinin iyi anlaşılmaması
- Maliyeyi yönetememe
- Zayıf karar verme yeteneği
- Karmaşık veya sıralı faaliyetleri planlayamama
3. Görme problemleri olamamasına rağmen nedeniyle gördüğünü tanıyamama. Bunlar şunlar olabilir:
- Yüzleri veya ortak nesneleri tanıyamamak veya doğrudan görünümde nesneleri bulamamak
- Basit kıyafetleri kullanamama, örneğin kıyafetleri vücuda giymek için
4. Konuşma, okuma ve yazma bozukluğu, örneğin:
- Konuşurken yaygın kelimeleri düşünme güçlüğü, tereddütler
- Konuşma, imla ve yazma hataları
5. Kişilik ve davranıştaki değişiklikler, örneğin:
- Ajitasyon, ilgisizlik, sosyal geri çekilme veya ilgi eksikliği, motivasyon veya inisiyatif gibi karakter dışı ruh hali değişiklikleri
- Empati kaybı
- Kompulsif, takıntılı veya sosyal olarak kabul edilemez davranış
Belirtilerin sayısı ve şiddeti bunamayı doğrularsa, aşağıdaki faktörler Alzheimer’i doğrulayabilir.
- Saatler veya günler yerine aylar veya yıllar boyunca kademeli bir başlangıç
- Bireyin belirli alanlarda normal biliş seviyesinin belirgin şekilde kötüleşmesi
Belirtiler saatler veya günler ile başlarsa veya kötüleşirse, akut bir hastalığı gösterebileceğinden derhal tıbbi yardım almalısınız.
Alzheimer büyük olasılıkla hafıza kaybı özellikle yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama alanında önemli bir belirti olduğunda ortaya çıkar. Dil problemleri, örneğin doğru kelimeleri bulmak için mücadele etmek gibi önemli bir erken belirti de olabilir.
Görsel problemler belirgin ise, bunlar şunlardır:
- Nesneleri ve yüzleri tanıyamama
- Bir sahnenin ayrı bölümlerini aynı anda anlamada zorluk
- Metin okumada zorluk
Diğer Erken Belirtiler
2016 yılında araştırmacılar, mizah anlayışındaki bir değişikliğin Alzheimer’ın erken bir işareti olabileceğini gösteren bulgular yayınladı.
Son araştırmalar, Alzheimer’ın, beyin lezyonları gibi özelliklerinin, hastalık belirtileri yıllar sonraya kadar ortaya çıkmasa bile, orta yaşta zaten mevcut olabileceğini düşündürmektedir.
Erken Başlayan Alzheimer Hastalığı
Erken başlayan ailesel Alzheimer hastalığı, tipik olarak 30 ila 60 yaşları arasında aile geçmişi olan gençleri etkileyebilir.
Alzheimer’ın ilerlemesi üç ana aşamaya ayrılabilir :
- Klinik öncesi, belirtiler ortaya çıkmadan önce
- Belirtiler hafif olduğunda hafif bilişsel bozukluk
- Bunaklık
Alzheimer en yaygın bunama türüdür. Beyinde oluşan karışıklıkları içerir. Belirtiler yavaş yavaş başlar ve büyük olasılıkla bilişsel işlev ve dil yeteneğinde bir düşüşe neden olur.
Diğer bunama türleri Huntington hastalığı , Parkinson hastalığı ve Creutzfeldt-Jakob hastalığınıdır. İnsanlar birden fazla bunama tipine sahip olabilirler.
Doktorlar alzheimer hastalığını elemek için kişiyi bir dizi teste tabi tutar. Örneğin dengesini, duyularını ve reflekslerini test ederek kişinin nörolojik işlevini de kontrol edebilirler. Diğer değerlendirmeler kan veya idrar testi, beynin BT veya MRI taramasını ve depresyon taramasını kapsar. Bazen bunama belirtileri Huntington hastalığı gibi kalıtsal bir bozuklukla ilişkilidir, bu nedenle genetik test yapılabilir.
Diğer olası koşulları elendikten sonra, doktor kişinin düşünme ve hatırlama yeteneğini değerlendirmek için bilişsel ve hafıza testleri yapacaktır.
Bilişsel değerlendirme
Alzheimer tanısını doğrulamak için aşağıdakiler mevcut olmalı ve günlük aktiviteleri etkileyecek kadar şiddetli olmalıdır:
- Kademeli hafıza kaybı
- İlerleyici bilişsel bozukluk
Bilişsel yeteneği test etmeleri istenebilecek sorular şunlardır:
- Yaşınız nedir?
- Yıl nedir?
- Bulunduğumuz hastanenin veya kasabanın adı nedir?
- Doktor, hemşire veya bakıcı gibi iki kişiyi tanıyabilir misiniz?
- Doğum günün ne zaman?
- Hangi yıl (tanınmış bir tarihsel olay) oldu?
- 20’den 1’e kadar geriye doğru sayın
- Testin sonunda size şimdi vereceğim bir adresi tekrarlayın.
Genetik Test
Bazı durumlarda genetik test uygulanabilir. APOE-e4 olarak bilinen bir gen, 55 yaşın üzerindeki insanların Alzheimer’ı geliştirme ihtimali ile ilişkilidir.
Bu testi erken yaprıtmak, kişinin hastalığa yakalanma veya gelişme olasılığını düşürür. Bununla birlikte, test tartışmalıdır ve sonuçlar tamamen güvenilir değildir.
Tedavi
Alzheimer için bilinen bir tedavi yoktur. Beyin hücrelerinin ölümü tersine çevrilemez. Bununla birlikte, insanların hastalıkla yaşamasını kolaylaştıracak terapötik müdahaleler vardır .
Alzheimer Derneği’ne göre, bunama bakımının önemli unsurları şunlardır:
- Alzheimer ile birlikte meydana gelen her türlü durumun etkin yönetimi
- Aktiviteler ve gündüz bakım programları
- Destek gruplarının katılımı
Tüm bunama türleri gibi, Alzheimer da beyin hücresi ölümünden kaynaklanır. Nörodejeneratif bir hastalıktır, yani zamanla ilerleyen beyin hücresi ölümü vardır. Alzheimer’lı kişide, doku daha az ve daha az sinir hücresi ve bağlantısına sahiptir. Otopsiler, Alzheimer’lı kişinin beynindeki sinir dokusunun, doku üzerinde plaklar ve karışıklıklar olarak bilinen küçük birikintilere sahip olduğunu göstermiştir.
Plaklar ölmekte olan beyin hücreleri arasında bulunur ve beta-amiloid olarak bilinen bir proteinden yapılır. Karışıklıklar sinir hücrelerinde oluşur ve tau adı verilen başka bir proteinden yapılır. Araştırmacılar bu değişikliklerin neden oluştuğunu tam olarak anlamıyorlar. Birkaç farklı faktörün rol oynadığına inanılmaktadır.
Risk Faktörleri
Durumu geliştirmek için kaçınılmaz risk faktörleri şunlardır :
- Yaşlanma
- Alzheimerlı kişinin ailesinin geçmişi
- Belirli genleri taşımak
Alzheimer’ı önlemeye yardımcı olabilecek değiştirilebilir faktörler şunlardır:
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sağlıklı bir kardiyovasküler sistemin sürdürülmesi
- Kardiyovasküler hastalık, diyabet, obezite, sigara içme ve yüksek tansiyon riskini yönetme
- Çeşitli ve sağlıklı bir beslenme programı
- Yaşam boyu öğrenme ve bilişsel eğitimlere katılmak
Cevap Bırak