Asperger Sendromu Nedir? Tanısını Kim Koyar?

Asperger sendromu, otizm bozuklukları grubunun en hafif elemanlarından birisidir. Beyindeki anormallikler nedeni ile ortaya çıkan hastalığın, neden ortaya çıktığı heniz kesin olarak bilinmemektedir. En çok genetik faktörlerin ve çevresel etkilerin, hastalığa neden olduğu tahmin edilmektedir.

Asperger sendromunun en tipik belirtileri arasında kişinin tek bir nesneye veya herhangi bir düşünceye duyduğu saplantı, sosyal iletişimde zorluklar yaşaması, sakarlık veya tekrarlanan rutinler görülmektedir. Bu sendromun henüz tedavisi yoktur fakat erken teşhis ile semptomların yok edilmesi veya hafifletilmesi sağlanabilir.

Kişilerin sosyal iletişime girmesi, kendi potansiyellerini görmesi ve iş sahibi olmaları, hastalığın gerilemesine neden olmaktadır. Asperger sendromuna sahip kişiler çoğunlukla yüksek zeka derecesine sahiptir.

Asperger Sendromu Nedir?

Otizm bozuklukları arasında bilinen nörogelişimsel bozukluk nedeni ile ortaya çıkmaktadır. Genelde çocukluk yıllarında başlar ve tıp dünyasında, hafif bir sendrom olarak bilinir. İlk kez 1944 yılında tanımlanan hastalık, erkek çocuklarda kız çocuklarına nazaran çok daha fazla görülmektedir.

Asperger Sendromu Neden Olur?

Beyinde ortaya çıkan anormal değişiklikler, Asperger sendromuna neden olmaktadır. Bilim dünyası, bu değişikliklerin neden olduğunu henüz bulamamıştır.

En çok genetik faktörlerin veya dışarıdan vücuda giren bir takım virüslerin, bu duruma neden olabileceği düşünülmektedir. Bu virüsler, toksin kaynaklı ve çevre kirliliği dolayısı ile ortaya çıkmış canlılar olabilir. Medya bir takım yanlış kişilerin yaydığının aksine, hastalığın ortaya çıkmasında hiçbir aşının etkisi bulunmamaktadır.

Asperger Sendromu Belirtileri Nelerdir?

• Rutinlere ve ritüellere aşırı bağlı ve takıntılı olma.
• Az konuya, yüksek ilgi.
• İronileri anlamakta güçlük çekme.
• Seslere, kokulara, tatlara ve her türlü duyuya, aşırı hassasiyet.
• Ses tonunu ayarlamada zorlanma. Bir anda bağırma veya bir anda ses kısma.
• Karşı tarafın konuştuğu hiçbir şeye odaklanamıyor olma, sürekli kendi ilgi alanlarını konuşmak isteme.
• Hareketlerin koordine olamaması.
• Sakarlık.
• Sosyalleşmede zorlanma.
• Arkadaş kuramıyor olma.
• Empati kuramama.
• Göz temasından kaçınma. Bazı sendrom sahipleri ise tam tersi sürekli göz kontağı kurabilmektedir.
• Vücut dilini anlamakta zorlanma.
• Mahremiyet algısının gelişmemesi.

Yukarıdaki belirtiler, bebeklikten itibaren baş gösterebilir. Bu belirtileri bebeğinizde veya çocuğunuzda fark etmeniz durumunda hemen bir psikiyatr randevusu almanız gerekecektir. Eğitim ile bu sendrom yenilebilir, bunu asla unutmayın. Erken teşhis, sendromun hafif atlatılmasında etkilidir. Çocuk yaşta çözülmesi, kişinin daha konforlu bir yetişkinlik ve gençlik geçirmesini sağlayacaktır.

Asperger Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Ağırlıklı olarak 4 yaşından sonra belirgin şekilde görülen sendromu tespit edebilecek bir kan testi veya görüntüleme testi bulunmamaktadır. Sadece sorunu tetikleyen başka bir fiziksel sorunun olup olmadığını anlamak için ilgili testler yapılabilir.

Uzmanlar, bu aşamada gözleme önem verecektir. Özellikle çocuğun anne ve babası, bir de okulundaki öğretmenlerin yorumları önemlidir. Çocuk bu sendrom belirtilerini evde gizlemeye çalışsa da, bu durum okulda daha bariz bir şekilde ortaya çıkacaktır. Bu nedenle, uzmanların çocuğu sağlıklı bir şekilde izlemesi ve doğru bilgilendirilmeleri çok önemlidir.

Çocuğa yapılacak bir takım testler ile de çocuğun iletişim becerileri, ilgi alanları, hareket becerileri, öğrenme becerileri ve sosyal yetenekleri ölçülebilir.

Bu testlerin standart bir kalıbı yoktur ve her kişiye göre özel tasarlanıp, ona göre tanı konulması gerekecektir. Asperger sendromunda tanı koymak daha doğrusu doğru tanıyı koymak önemlidir. Örneğin bazı uzmanlar, çocuktaki bu değişiklikleri farklı hastalıklara yorabilmektedir.

Bu nedenle, çocuk veya kişi birden fazla uzmandan destek almalı ve tanı konmasını istemelidir.

Bazı insanlar, yetişkin olasıya kadar Asperger sendromuna sahip olduklarını bilemeyebilir. Yetişkinlerde, Asperger sendromu tanısı koymak, çocuklarda olduğundan daha zordur. Yukarıdaki belirtileri kendinizde görüyorsanız, bunu hafife almamalı ve bir uzman ile görüşmelisiniz. Uzman kontrolüne ne kadar erken girerseniz, hayatınızın kalitesini de o denli hızlı yükseltebilirsiniz.

Asperger Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hastalığın henüz bir tedavisi yoktur ve genelde ömür boyu devam eden bir rahatsızlıktır, daha doğrusu sendromdur. Bu sendromun tedavisinde, semptomların iyileştirilmesine yönelik aksiyon alınır. Terapi şeklinde izlenen tedavide, kişinin yaşına ve ihtiyaçlarına göre eğitim süreçleri belirlenecektir.

Her Asperger sendromu, aynı belirtileri göstermez. Kimi sosyal alanda çok zorlanırken, kimi ise takıntıları ile boğuşuyor olabilir. Çocuğun sorunlu olduğu alana yoğunlaşan uzman, bu yönde ona faydalı olmaya çalışacaktır. Asperger sendromu, çok fazla belirtiye sahip olduğu için birden fazla alanın uzmanı da, tedavi sürecine dahil olabilir.

Fizik tedavi, sendrom sahiplerine uygulanmaktadır. Buradaki amaç koordinasyon bozukluğunu gidermek ve beyin ile kas sistemi arasındaki bütünlüğü sağlayabilmektir.

Kaybı ve kişisel zorlukların açılması adına ise bilişsel terapi testi yapılmalıdır.

Mesleki alanda da zorluk yaşatan sendromun, bu olumsuz yönlerini gidermek amacı ile de terapi yapılır. Bu terapilerde kişinin kendi düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilmesine ve koordinasyon yeteneğinin geliştirilmesine çalışılır.

Konuşma terapisi ile kişi düşüncesini ifade etme ve sesini kontrol etme becerisi kazanmaya çalışır.

Sosyal alanda da zorluk çeken sendrom sahipleri, bu terapi ile konuşma becerilerini yükseltir ve sosyal alanda var olmanın püf noktalarını anlamaya başlar.

Terapi süreci ne kadar erken başlarsa, gelişim de o kadar hızlı ve yüksek olacaktır. Günümüzde bu sendroma sahip olmasına rağmen çok başarılı olan on binlerce insan vardır. Asperger sendromu, hayatın sonu değil sadece küçük bir pürüzdür. Önemli olan bunun farkında olmak ve eksik yönlerin üzerine, öz güvenle ve disiplinli bir şekilde gitmektir.

Asperger Sendromunda İlaç Tedavisi Var Mıdır?

Normalde, sendromun bastırılması için sadece terapi uygulanır fakat sendrom ilerlemiş ise kontrolsüz veya sorunlu davranışlar ortaya çıkabilir. Bu durumda, bazı ilaçların kullanılması gerekebilir.

Bu ilaçlar sinirli kişileri sakinleştirmek, aşırı aktif kişileri yatıştırmak, tekrarlayan takıntıları azaltmak veya uykusuzluğu gidermek için kullanılan ilaçlardır. Kişi bu sendrom nedeni ile depresyona girmiş ise depresyon tedavisi uygulanacak ve bu doğrultu da birkaç antidepresan reçete edilecektir.

Asperger Sendromunda Ebeveyn Bilgisi

Asperger sendromuna sahip çocuklarda, tedavinin başarıya ulaşması adına ebeveynlere de önemli görevler düşmektedir. Uygulanan tedavinin tutarlı olması adına anne ve babaların da eğitim görmesi gerekir. Bu eğitimler de genelde terapi şeklinde verilmektedir. Bu sayede çocuğunuz için daha verimli bir tedavi sürecinin geçmesini sağlayabilirsiniz.

Çocuklar Nasıl Eğitilmeli?

Sendromlu çocuklar eğer küçük yaşlarda eğitilmeye başlarsa, çok rahat ve başarılı bir eğitim süreci geçirebilirler. Yaşları arttıkça, sendrom sahibi çocuklarda okuma ve anlama sorunları baş gösterebilir. Örneğin harika ezber yapabilirken, ödevlerini yapmayabilirler. Asperger çocuklar için özel eğitim kurumları mevcuttur fakat birçoğu için sıradan okullar da uygundur.

Burada önemli olan ebeveynlerin bilinçli olması ve eğitim aldığı okuldaki öğretmenlerin gayretidir. Bu sayede çocuk, bir süre sonra uyum sağlamayı öğrenecektir.

Asperger sendromlu çocukların, çok fazla olumlu ve normal çocuklarda olmayan yönleri bulunmaktadır. Günümüz psikiyatri bilimi, bu olumlu yönlere yoğunlaşılması gerektiğini düşünmektedir.

Bu olumlu yönler ise şunlardır; özgün düşünce tarzı ve farklı bakış açıları, başkalarının gözünden kaçan şeyleri görebilmeleri, tek başlarına çalışabiliyor olmaları, bir ilgi alanında takıntılı olmaları ve detaylara yönelik inanılmaz odaklanma yetenekleri.

Günümüzde birçok doktor, mühendis ve başarılı yazar, Asperger sendromu sahibi kişiler tarafından çıkmıştır. Takıntılı olmaları, onları belirli alanda uzman hale getirebilmektedir.

Doğru yardım ve eğitimler ile aspergerli çocuklar, semptomlarının farkına varırlar ve onlar ile yaşamayı, hatta onları iyi yöne çevirmeyi öğrenebilirler. Yetişkinlerin büyük bölümü, bir süre sonra desteğe ihtiyaç duymadan, bağımsız ve rahat yaşayabilirler.

Asperger Sendromu ve Otizm Arasındaki İlişki

• Otizm ile Asperger sendromu arasında belirgin farklılıklar bulunmaktadır. Çok merak edilen bu konuyu, aşağıda listeleyelim.
• Otizm, bebeklikten itibaren belirtilerini gösterebilir. Asperger sendromu ise genelde 4 ile 12 yaş arasında fark edilir.
• Asperger sendromuna sahip çocuklar konuşmaya genelde geç başlarlar fakat dil gelişimleri normaldir. Otizmli çocuklarda ise ciddi konuşma becerisi bozuklukları görülebilir.
• Asperger sendromuna sahip çocuklar, çok konuşurlar. Hele ki takıntılı olduğu konularda, susmak bilmezler. Otizmli çocuklar ise az konuşurlar ve hatta bazen hiç konuşmak istemezler.
• Otizmli çocuklar, durumlarının farkında olmazlar fakat Asperger çocuklar sosyal yaşama neden uymadıklarının farkındalardır.
• Asperger sendromuna sahip çocukların bilişsel gelişimleri normaldir.
• Otizmde zeka geriliği söz konusu olabilirken, Asperger sendromunda zeka normaldir ve hatta bazen ileri zeka da görülebilir.
• Asperger sendromuna sahip kişiler, genelde yetenekli fakat sosyal manada topluma uyum sağlamakta zorlanan kişilerdir. Bu yönden, otizm ile keskin bir şekilde ayrılır.

Asperger Sendromunda Zeka Geriliği Görülür Mü?

Bu sendroma sahip çocukların büyük bölümü yüksek IQ seviyesine sahiptir ve hatta sözel ve sanatsal alanlarda da yetenek sahibidir. Einstein ve Mozart gibi tarihi değiştirmiş birçok ismin Asperger sendromuna sahip olduğu düşünülmektedir. Asperger sendromu çocuklarda, zeka geriliği görülmemektedir.

Asperger Sendromlu Çocuğu Olan Ebeveynlere Tavsiyeler

Çocuğunuzun en büyük sorunu, sosyal alanlara uyum sağlayamıyor olmasıdır. Bunun için onun sosyal ortamlara daha çok dahil olmasını sağlayın. Herhangi bir çocuğa selam vermesini, onların oyunlarına dahil olmasını veya ona gidip bir içecek ikram etmesini sağlayın. Çocuklar için arkadaşlık kurmak çok basittir, birkaç teşvik ile bunu kendi yapabilecek hale gelecektir. Bu durum, gençlik yıllarında çok daha zor olur, mutlaka sosyal sorunlar çocuk yaşta çözülmelidir.

Çocuğunuzu ev hayatına hapsetmeyin. Sürekli diğer çocukların vakit geçirdiği alanlarda olmasını sağlayın. Bir sosyal kursa yazdırabilir veya daha küçükse sürekli oyun parklarına götürebilirsiniz. Zamanla diğer çocukları gözlemleyen çocuğunuz, bazı durumlarda nasıl davranması gerektiğini anlayacaktır. Asperger sendromlu bireyler, çok güçlü bir gözlem yeteneğine sahiptir.

Asperger sendromlu bireyler, çok zeki olmalarına rağmen bazı basit şeyleri düşünemezler. Örneğin sınıfa girdiği zaman montunu nereye ve nasıl asacağını bilemeyebilir. Bunu evde, adeta bir tiyatro oynar gibi çocuğunuza öğretebilirsiniz. Bu sayede ilk gün korkusunu yenecektir.

Asperger sendromlu çocuklar, göz teması kurmayı bilemeyebilirler. Ya hiç kurmazlar ya da gözlerini kaçırmadan kurarlar. Göz teması, evde ona kolaylıkla öğretebileceğiniz bir şeydir.

Sosyal becerilerini denemelerinde onu teşvik edin ve onu övün. Mesela bir iyilik yaptığı zaman, aferin oğlum, aferin kızım ne kadar da güzel bir şey yaptın gibi onu onore edecek cümleler kurun.

Çocuğunuz empati kurmakta zorlanabilir. Bu konuda ona yardımcı olmanız gerekecek ve empati kurmayı öğretmeniz gerecektir. Mesela bir şeye canınız sıkıldığı zaman ‘bak buna çok üzüldüm’, korktuğunuz zaman ‘bu beni çok korkuttu’ veya sevindiğiniz zaman ‘çok mutlu oldum, beni çok mutlu ettin’ gibi cümleler kurarak, onun duyguları beyninde modelleyebilmesini sağlayın.

Asperger sendromuna sahip çocukların arası, ironi ve metaforlar ile iyi değildir. Mesela siz ağlamaktan gözlerim kanadı gibi bir cümle kurarsanız, gerçekten gözlerinizin kanadığını düşünecektir. Ya da o kadar çok yemek yedim ki midem çatladı, ya da açlıktan midem sırtıma yapıştı gibi metaforları anlamayacaktır. Bu cümlelerin neden böyle kurulduğunu ve nasıl anlaşılması gerektiğini onlara detaylıca anlatırsanız, öğrenirler.

Bu tip karmaşaları anlamadığı zaman, karşı tarafa rahatlıkla sorabileceğini ona öğretin. ‘Nasıl yani anlamadım?’ gibi bir soruyu karşı tarafa sorabileceğini bilmesi, onun kafa karışıklığını giderecektir.

Asperger sendromu ile birkaç kısa bilgiyi sizinle paylaştık. Bu konu hakkındaki öykünüzü bizimle paylaşabilirsiniz. Sorularınızı ise mutlaka bize yöneltmeyi unutmayınız.