Baraj Çeşitleri Nelerdir?
Doğal su yolları açısından zengin ülkeler, elektrik ihtiyaçlarını karşılamak adına, akış gücü kuvvetli olan su kaynakları üzerine baraj kurarlar. Bu su yolları, doğanın bize armağanı olduğu için elektrik üretimindeki en az maliyete sahip yöntemlerden bir tanesidir. Barajlar sadece elektrik üretmekle kalmaz, aynı zamanda çevredeki birçok tarım arazisinin de sulanmasında önemli görevler alırlar. Şehirlerdeki içme suları da aynı şekilde barajlardan temin edilir.
Baraj Nedir?
Dünyamız, sürekli bir su ve hava döngüsü içerisindedir. Yağan yağmurlar sürekli su yollarından akmakta, bir kısmı buhar olarak bir kısmı da yer altı kaynaklarına karışarak yok olmaktadır. En nihayetinde yağan suların tamamı, bir şekilde atmosfere karışarak tekrar yağmur olarak bize geri dönmektedir.
İnsanoğlu olarak doğayı tahrip etmemize rağmen, bu düzen halen kusursuz olarak devam etmektedir. Değişen iklim koşulları nedeni ile birkaç asır sonra dünyanın su sıkıntısı yaşama ihtimaline de kesin göz ile bakılmaktadır.
Barajlar ise sudan en verimli şekilde faydalanmanın yollarıdır. Akarsular üzerine kurulan barajlar, suya set çekerek bir yerde toplanmasına sebep olurlar. Bu biriken su kullanılır ve aynı zamanda bu suyun enerjisinden elektrik üretilir. Gelişen inşaat teknolojileri sayesinde artık inanılmaz derecede büyük barajlar üretilebilmektedir.
Barajlar elbette göründükleri kadar masum yapılar değiller. Barajlar büyüdükçe, doğanın dengesini bozma oranları da yükselmektedir. Dünyanın kendisine has bir ekolojik dengesi bulunur ve suyun bir noktada insan iradesi ile biriktiriliyor olması, doğanın işleyişine aykırıdır. Bu su birikimi ve özellikle suyun tarım ve hayvancılık alanları için bilinçsizce kullanımı, çevredeki tüm canlıların hayatını olumsuz etkilemekte ve hatta bazılarının tamamen ortadan kalkmasına neden olmaktadır.
Günümüzde barajların yükseklikleri yüzlerce metreyi bulabilmektedir. Bu da doğal olarak çok fazla suyun birikmesi ve suların düşerken, çok daha fazla elektrik enerjisi üretmesini sağlamaktadır. Barajın uzunluğu ise bulunduğu akarsunun yapısına göre değişmektedir. Bazı barajların boyu onlarca kilometreyi dahi bulabilmektedir.
Baraj Çeşitleri Nelerdir?
Tüm su kaynaklarının doğal biçimleri aynı olmadığı için birkaç ana tipte baraj tasarlanmıştır ve dünyada genel olarak bu tip barajlar talep görmektedir.
- Toprak Dolgu Barajı: Sıkıştırılmış toprakla oluşturulan bu barajın toprağı içerisinde kum, kil ve çakıl bulunur. En çok kullanılan baraj tiplerinden bir tanesidir.
- Kaya Dolgu Barajı: Beton ağırlıklı olarak yapılan barajın içerisinde kil de bulunmaktadır. Keban Barajı, Kaya Dolgu Barajlar için en iyi örnek olarak gösterilmektedir.
- Payandalı Baraj: Payandalar ve bentler olmak üzere iki ana elemandan meydana gelmektedir. Burada ana amaç ise suyun itiş gücüne karşı payandaların mukavemet göstermesidir.
- Kemer Barajları: Günümüzün en güvenli baraj türüdür. Çığıra doğru bir eğimi olan bu kemerler, suyun getirdiği itme gücüne karşı suyu kemer boyunca kıyılara aktararak cevap verir. Bu sayede kemerde kullanılan betonun ömrü çok uzun olur.
- Beton Barajlar: İnşa edilecek bölgenin kaya zemini iyi nitelikli olmalıdır. Profil üçgen olarak tasarlanır ve yukarı çığır yüzeyi dikey veya dikeye yakındır.
Barajlar Nasıl Yapılır?
Baraj yapımı çok maliyetli fakat geri dönüşümü de bir o kadar hızlı yapılardır. Baraj sadece bir inşaattan ibaret değildir, doğaya müdahale olayıdır. O nedenle baraj planı çizilmeden önce bölgede uzman jeolog ve topograflar araştırma yapmalı, arazinin zemini ve çevresi hakkında detaylı bir rapor çıkarmalıdır.
Barajlar akarsunun mutlaka en dar kısmına yapılmalıdır, bu sayede maliyet kalemleri ciddi manada düşecektir. Barajın temelleri çok derinlere atılmalı ve bu derinlerden suyun sızmasını engellemek için temeller arasına perdeler çekilmelidir. Çukur kalan kısımlar ise betonlar ile kaplanmalıdır.
Barajlardan elektrik elde eden santrallere Hidroelektrik Santraller ismi verilmektedir.
Cevap Bırak