Böbrek Taşı Neden Oluşur? Böbrek Taşına İyi Gelen İçecekler

Böbrek taşı, ürik asit ve kalsiyum gibi maddelerin kanda yüksek oranda bulunması nedeni ile ortaya çıkabilir. Genetik mirasında etkisinin bulunduğu böbrek taşı, beslenme düzensizliği ile de oluşabilmektedir. Böbrek taşları sadece böbrek üzerinde değil idrar torbasında ve idrar kanalında da oluşabilir.

Her böbrek taşı sahibi, bundan haberdar olmaz zira çoğu zaman hiçbir belirti vermez. Bazı taşlar ise adeta bıçak saplanır gibi çok güçlü acılar ile cevap verir. Tedavi edilmemesi durumunda boşaltım yollarında enfeksiyona yol açabilir. İleri seviyelerde ise böbreği tamamen iflas ettirerek, böbrek yetmezliğine de yol açabilir.

Böbrek taşının tedavisi, taş sayısına ve taşın veya taşların büyüklüğüne göre değişmektedir. Küçük taşlar kendiliğinden düşebilir. Taş küçük ise, düşmesi için ilaç tedavisi uygulanabilir. Büyük taşlar ise tıbbi veya cerrahi yöntemler ile kırılır, daha sonra alınır veya kendiliğinden düşer.

Böbrek taşı rahatsızlığı için kısa bir giriş yaptık. Şimdi hastalığın ne olduğunu ve tedavi seçeneklerini daha detaylı inceleyelim.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek, vücuttaki sistemimizin son noktalarından birisidir ve her gün kritik görevler yapmaktadır. Sindirim sonrasında oluşan atık maddeleri atan böbrek, sağlıklı insanda 2 adettir fakat tek adet de yeterli olmaktadır.

Vücuttan atılacak maddeler, böbreğe kan yolu ile gelirler. Böbrek, kanı süzer ve işe yaramayan maddeleri idrar kanallarına geçirir. Bu da idrar torbasında birikir ve vücuttan dışarıya atılır.

Böbrek taşı sorunu, erkeklerde kadınlara oranla çok daha sık görülmektedir.

En sık görülen taş türü, kalsiyum taşlarıdır. Ispanak, pancar, yer fıstığı ve patates cipslerinin fazla tüketimi, bu taşın oluşumuna destek vermektedir. Aynı şekilde yüksek D vitamini tüketimi veya kişinin daha önceden bağırsak ameliyatı geçirmiş olması da, taş oluşumundaki önemli etkenler arasındadır.

Enfeksiyon taşı olarak da bilinen struvit taşları ise boşaltım sistemi enfeksiyonlarında görülmektedir. Bu taş, daha çok kadınlarda görülmektedir.

Ürik asit taşları ise kanser ve gut hastalarında görülmektedir. Özellikle yeterince su içmeyen ve çok et yiyen insanlarda görülmektedir.

En nadir görülen böbrek taşı türü ise sistin taşlarıdır. Genetik bir hastalığın sonucunda ortaya çıkar ve genellikle taş oluşumu çocuk yaşta başlar.

Böbrek Taşı Neden Oluşur?

• İlk faktör genetiktir. Ailede böbrek taşı öyküsü bulunan bireylerin, böbrek taşına sahip olma riski yüksektir.
• Erkek olmak da başlı başına bir risk faktörüdür. Erkekler, kadınlara göre 3 kat daha fazla bu hastalığa yakalanmaktadır.
• Böbrek taşları, en sık 30 ile 50 yaş arasındaki erkeklerde görülmektedir.
• Tuzlu ve protein içeren gıdalar ile aşırı beslenmek, böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlamaktadır.
• İklim olarak sıcak yerlerde yaşayan kişilerde, böbrek taşı oluşumu daha yaygındır. Sebebi ise sıcak havaya rağmen yeterli su tüketilmemesidir. Bu durumda idrar yoğunluğu artmakta ve taş oluşumu için zemin hazırlanmaktadır.
• Hareketsiz yaşayan kişilerde de böbrek taşı sık görülmektedir. Modern dünyada masa başı işlerin artması, son yıllarda böbrek taşı vakıasının artmasının en önemli sebeplerinden bir tanesidir.
• Obez insanlarda da böbrek taşı riski yüksektir.
• Günde 2 litreden daha az su tüketmek, özellikle yaz aylarında böbrek taşı oluşumuna davetiye çıkarmaktadır.
• İdrar söktürücü ilaçları sık kullanmak da böbrek taşı oluşumuna destek olmaktadır.
• Doğuştan gelen bir boşaltım sistemi anormalliği, idrarın doğru bir şekilde atılamamasına ve böbrek taşı oluşumuna neden olabilir.

Böbrek Taşı Belirtileri

Belirtiler, böbrek taşının büyüklüğüne göre değişebilir. Aynı şekilde taşın böbreğin tam olarak neresinde olduğuna göre de belirtiler değişecektir. Taş çok küçük ise hiç belirti dahi vermeyebilir ve kendiliğinden bir gün düşer. Büyük taşlar ise her doku temasında çok şiddetli acıların yaşanmasına neden olabilir.

Böbrek sancıları genelde belin iki yanında başlar ve aniden belirir. Kıvrandıracak kadar güçlü olan bu ağrılar, idrarda kan görülmesine de neden olur. Eğer idrarda kan görünüyor, ağrılar giderek şiddetleniyor ve kusturacak kadar şiddetli ağrılar bulunuyorsa, hiç vakit kaybetmeden bir hastanenin acil servisine gidiniz.

Aşağıda, bu hastalığın en yaygın belirtileri bulunmaktadır.

• Ateş
• Üşüme ve titreme
• Bulanık ve çok kötü kokulu idrar
• Sürekli idrara çıkma
• İdrarın kesik kesik gelmesi
• Mide bulantısı ve kusma
• İdrar yapma isteği
• İdrarın kanlı olması
• İdrar yaparken ağrı
• Belin yan kısımlarından başlayan ve kasıklara kadar yayılan çok şiddetli ağrı

Böbrek Taşı Nasıl Anlaşılır?

Hekim, öncelikle detaylı bir karın muayenesi yapar. Böbrek fonksiyonunun değerlendirilmesi için testler istenir. Enfeksiyon ve tam kan sayımı testi yapılır. İdrar örneklerinden de kanama ve enfeksiyon anlaşılabilir.

En net tanıyı ise elbette karın ultrasonografisi koyacaktır. Bu sayede, taşın tam yeri de öğrenilmiş olacaktır.

Böbrek Taşı Nasıl Tedavi Edilir?

Böbrek taşı tedavisinin iki ana kolu bulunmaktadır. Bunlardan ilki taşın bir şekilde vücuttan atılmasıdır. İkincisinde ise taş oluşumuna neden olan durumu ortadan kaldırma çabasıdır. Zira eğer taşı oluşturan sebep kaldırılmaz ise, taş alınsa dahi tekrar taş oluşacaktır.

Taş alınma durumu ise taşın boyutuna  ve yerine göre değişecektir. Taş tedavisi için günümüzde çok çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. En doğrusuna elbette doktorunuz karar verecektir. Küçük taşlar için sadece ilaç tedavisi de uygulanarak taşın düşmesi beklenir.

Taş eğer 4 milimetreden daha küçük ve idrar torbasına yakında, muhtemelen kendiliğinden düşecektir. Eğer boyutu büyükse, bu olasılık azalır. Kişide böbrek yetmezliği yok ise ve taşın boyutu uygunsa, düşmesini hızlandırmak için ilaç tedavisi uygulanır.

Taşın çözülmesini veya düşmesini sağlayan ilaçlara ek olarak doktorunuz bulantı engelleyici, ağrı kesici veya herhangi bir enfeksiyon oluşması durumunda antibiyotik de reçete edilebilir.

İlaç tedavisi sürecinde doktor kontrolleri çok önemlidir. Bunun ilk sebebi ise taşın düşmek için hareket etmesi fakat düşmemesidir. Bu durumda taş, idrar kanalını tamamen tıkayıp böbrek yetmezliğine ve enfeksiyonlara neden olabilir. Bu durum ancak doktor kontrolü ile ortaya çıkacaktır.

Böbrek Taşı Nasıl Kırılır?

Böbrek taşı, kendiliğinden düşmeyecek kadar büyükse bu sefer taş kırılma yöntemlerine başvurulabilir.

Taş eğer 2 santimden küçük ise ses dalgalarının kullanıldığı SWL yöntemi ve ince bir aletle böbreğe kadar girilip taşın alındığı URS yöntemi kullanılmaktadır. URS yönteminde eğer taş çıkarılamayacak kadar büyük görülürse, kırıldıktan sonra çıkarılmaktadır. Taş eğer 2 santimden de büyükse bu sefer PNL yöntemi yapılır. Hasta tamamen uyutulur ve böbreğe küçük bir kesi atılarak, taş çıkarılır.

Taş kırma ve çıkarma yöntemleri sonrasında idrarda kan görülebilir. İdrarda kanama uzun sürerse ve buna ateş de eşlik ediyorsa, mutlaka doktorunuz ile iletişime geçiniz.

Taş kırma yöntemleri sayesinde böbrek taşı tedavisi için cerrahi operasyonlara başvurma oranı çok düşmüştür. Yukarıdaki tüm yöntemler geçersiz olursa, böbrek taşı ameliyatı da gerçekleşebilir. Bu ameliyat genelde çok kilolu olan kişilere veya absürt derecede büyük taş üretmiş böbreklere uygulanmaktadır. Türkiye’de bugüne kadar çıkarılmış en büyük böbrek taşı, 12 santim çapındadır.

Böbrek Taşına İyi Gelen Besinler

Böbrek taşının tedavisi için bazı besinler yoğun olarak tüketilebilir. Her hastanın tıbbi öyküsü farklılık gösterebileceği için bitkisel tedavileri uygulamadan önce doktorunuz ile görüşmenizin zorunlu olduğunu unutmayın.

Limon: Limon, içerisinde sitrat içermektedir. Bu da vücutta fazladan kalsiyum birikmesini engellemektedir. Günde iki kez limon suyu içerek, mevcut kalsiyum bazlı böbrek taşlarının kırılması sağlanabilir. Limon suyu mutlaka doğal olmalı, yapay sular kullanılmamalıdır.

Elma Sirkesi: Elma sirkesi içerisinde sitrik asit bulunur ve bu da tıpkı limon suyu gibi kalsiyum birikmesini engeller. Günde 2 yemek kaşığı elma sirkesini 1 bardak suya karıştırarak tüketebilirsiniz. Çok fazla kullanımı tehlikelidir, 2 yemek kaşığını geçmemelisiniz.

Fesleğen: Vücuttaki ürik asit taşı oluşumunu engellemektedir. Fesleğen, hamilelerin tüketmemesi gereken bir bitkidir. Çayını yapabilir veya taze olarak direkt tüketebilirsiniz.

Böbrek Ağrısına Ne İyi Gelir?

• Bol bol su için. Bu hem ağrıları hafifletecek, hem de düşüşü hızlandıracaktır.
• Hareketsiz kalmak da ağrıları artırır, hareket ederek ağrılarınızı azaltın ve taşın bir an önce düşmesini sağlayın.
• Ağrı kesiciler de böbrek ağrısının azaltılması için önemli bir yöntemdir.
• Böbrek ağrısını rahatlatacak herkes için geçerli bir pozisyon yoktur. Ağrının yoğun olduğu zamanlarda, en rahat olduğunuz pozisyonda durmaya çalışın.

Böbrek Taşı Olanlar İçin Öneriler

• Böbrek taşınız düşmüş olsa dahi tekrar oluşma ihtimali %50’den fazladır. Önemli olan, taşın oluşum sebebini tespit ederek, o tedavinin de işletilmesidir. Böbrek taşına sebep olan yiyeceklerden uzak durmalı ve iyi gelen besinleri daha çok tüketmelisiniz.
• Böbrek taşına sahip olan hastalar, normal insanlara göre biraz daha fazla su tüketmelidir. Günde 2.5 litre suyu mutlaka tüketin. Susamak için biraz daha hareketli bir gün geçirmeye çalışın. Yaz aylarında bu miktar 3 ile 4 litreye kadar çıkabilir. Yeterli su alıp almadığınızı idrar yoğunluğunuza göre ölçebilirsiniz.
• Aynı zamanda kalp yetmezliği hastalığınız var ise, günde ne kadar su içmeniz gerektiği konusunda doktorunuza danışın.
• Aldığınız sıvının bir kısmını limon veya portakal suyu olarak da alabilirsiniz.
• Taşın oluşumunu engellemek ve var olan taşların düşmesini sağlamak için günlük egzersiz yapın.
• Uzman bir diyetisyen, böbrek taşının oluşumunu engelleyecek bir beslenme programı yazabilir. Bu doğrultuda destek almayı düşünün.
• Hayatınızdan tuzu hemen hemen çıkarın. Et tüketiminiz ise haftada 1.5 kiloyu geçmemelidir.
• Mercimek, pirinç, karnabahar, kabak, üzüm ve yumurta gibi besinleri daha çok tüketin. Bu besinler oksalat içerirler.
• Pancar, ıspanak ve soya ürünlerini çok az tüketin. Çayı olabildiğince azaltın, özellikle siyah çay böbrek taşı oluşumunu desteklemektedir.
• Doktorunuz önermedikçe kalsiyum veya D vitamini takviyesi almayın.
• Alkol, salçalar, baklagiller, mantar ve sakatat tüketimi, ürik asit taşının oluşumuna katkıda bulunmaktadır. Böyle bir oluşum söz konusu ise bu besinleri olabildiğince az tüketin.

Böbrek taşınız kaç mm? Sorularınızı aşağıdan bize iletebilirsiniz.