Epilepsi Nasıl Bir Hastalıktır? Epilepsi Ameliyatı Sonrası

Epilepsi, beyinde bulunan sinir hücrelerinin aşırı elektriksel aktivite üretmesine bağlı olarak çıkan bir hastalıktır. Kendisini krizler ve nöbet ile gösterebilir, uzun süreli tedavi ve gözlem gerektiren nörolojik bir sorundur.

Halk arasında sara hastalığı olarak da bilinmektedir. Beyindeki elektriksel aktivitelerin ortaya çıktığı bölgeye göre hastalığın şekli de farklılık gösterebilir. Epilepsi nöbeti sırasında kişide kas kasılması, boş bakışlar, titreme, dalma, garip hareketler ve bilinç kaybı görülebilir.

Her 10 insandan 1 tanesi, hayatında en az 1 kere epilepsi nöbeti geçirir. Her nöbet geçiren kişi, epilepsi hastası sayılamaz. Bir kişinin epilepsi hastası sayılabilmesi için 1’den fazla nöbet geçirmiş olması gerekir.

Epilepsi Hastalığının Tedavisi Var Mı?

Epilepside tedavi yöntemleri, çoğunlukla ilaçlardır. İlaç tedavisi sonrasında nöbetler tamamen kaybolabilir. Beyin ilaçlara karşı direnç gösteriyorsa, bu durumda pil uygulaması veya cerrahi operasyon gerekebilir.

Bir kişiye epilepsi tanısı konduktan hemen sonra tedavisinin de başlaması gerekir. Epilepsi ilaçları genelde, günde 2 veya 3 kere kullanılır. Tek nöbet, epilepsi durumunu göstermez fakat uzamış nöbetler veya beyinde tümör görülmesi, tedaviye ilk nöbetten sonra da başlanabileceğini gösteren faktörlerdir.

Epilepsi tedavisi ile birlikte, kişinin düzenli ve sağlıklı bir yaşam şeklini de benimsemesi gerekecektir. Özellikle nöbetleri tetikleyebilecek diğer kronik veya enfeksiyon hastalıkları da hızlı bir şekilde tedavi edilmelidir.

Tedavide amaç, minimum yan etki ile nöbetleri kontrol altına almaktır. Her epilepsi hastası aynı ilaçları kullanamaz, ilaçlar kişinin nöbet özelliklerine göre belirlenebilir. Her ilaç, her tür epilepsi nöbetine iyi gelmemektedir. İlaç seçimi aynı zamanda hastanın cinsiyetine, yaşına, diğer hastalıklarına ve diğer kullandığı ilaçlar da göz önünde bulundurularak yapılır.

İlaç tedavisi, öncelik ile düşük dozda başlanır ve doktor yaptığı gözlemlere göre dozu artırır veya ilacı değiştirir. Cerrahi operasyon ise son çaredir, ilaç tedavisinden yanıt alınamadığı durumlarda göz önünde bulundurulur.

Epilepsi ve İlaç Tedavisi

Günümüzde epilepsi hastalarının nöbetleri, ilaçlar ile %70 oranında kontrol altına alınabilmektedir. Geri kalan hastalarda ise maalesef ilaç tedavisine cevap alınamamaktadır.

İlaçlar ilk olarak 1 adet ve düşük doz olacak şekilde başlanır. Nöbetler buna rağmen değişiyorsa ilaç değiştirilir veya ikinci bir ilaç eklenebilir. İlaçlar ağızdan alınır ve gün içerisinde 2 veya 3 kez kullanılır. Doktor aksini belirtmediği müddetçe, epilepsi ilaçları tok karnına kullanılır.

En çok bilinen epilepsi ilaçları, aşağıda listelenmiştir.

• Topiramat
• Fenitoin
• Fenobarbital
• Primidon
• Vigabatrin
• Gabapentin
• Pregabalin
• Zonisamid
• Felbamat
• Tiyagabin
• Lakozamid
• Etosüksimid
• Valproik asit
• Karbamazepin
• Levatirasetam
• Okskarbamazepin
• Lamotrijin
• Benzodiazepinler

Epilepsi İlaçlarının Yan Etkileri Nelerdir?

İlaçlara ilk başlandığında, ilk iki haftada halsizlik ve hareketlerde dengesizlik görünebilir. Bu yan etkiler normaldir ve 2 hafta sonra vücut bunlara alışır. Bu etkiler daha uzun süre devam ederse, doktor muhtemelen ilacı değiştirecektir.

Nadir görülse de epilepsi ilaçları bazı hastalarda alerjik yan etkiler de ortaya çıkarabilir. Bu durumda ilaç kullanımı kesilmeli ve doktor ile iletişim kurulmalıdır.

Uzun süreli ilaç kullanımında ise ellerde titreme, saç dökülmeleri, kilo alımı, huzursuzluk, aşırı hareketlilik ve kan değerlerinde oynamalar görülebilir.

Epilepsi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Cerrahi operasyon genelde damarsal patolojiler ve beyin bozuklukları olan kişilere yapılır. Başarı oranı yüksektir. Özellikle beyinde nöbete neden olan alan tespit edilmiş ise ameliyat sonrasında hastalık tamamen ortadan kalkmaktadır.

Doktorun ameliyat kararı vermesi için hastanın en az 2 yıl boyunca ilaç tedavisini denemiş olması, hastalığın artık kişinin sosyal ve kişisel hayatını engelliyor olması ve nöbetlere neden olan yapısal bir bozukluğun tespit edilmiş olması gerekmektedir.

Epilepsi hastalığına eşlik eden ciddi bir diğer hastalık var ise ameliyat düşünülmez. Ameliyat kararı beyin cerrahı, nöroloji uzmanı, psikiyatri uzmanı ve radyoloji uzmanının ortak kararı ile alınmalıdır.

İlk olarak hastanın doğumundan itibaren detaylı tıbbi öyküsü incelenir. Nöbetlerin özellikleri incelenir. Fiziki muayene yapılarak, epilepsiye eşlik eden başka bir hastalık olup olmadığı incelenir.

MRG ile beyindeki hastalığa neden olan bozukluk tespit edilmeye çalışır. Ameliyat öncesinde nöropsikiyatrik ve psikososyal testlerin yapılması çok önemlidir. Bu testlerde kişinin algılama, konuşma, hafıza ve kişilik özellikleri değerlendirilir.

Bu testler hem ameliyat öncesi hem de ameliyat sonrası izlenecek adımları belirlemek adına kritiktir. EEG video çekimi ile de nöbeti beyinde başlatan odak nokta anlaşılmaya çalışır. Video çekimlerinde en az 3 nöbetin izlenmesi önemlidir. Video çekimi için ilaç kullanımı azaltılarak, hastanın nöbet geçirmesi sağlanabilir.

Epilepsi Ameliyatı Türleri

Ameliyatın, iki farklı türü bulunmaktadır.

Bunlardan ilki, hastalığa neden olan odağın beyinden çıkarılmasıdır. Bu hastalarda, nöbete neden olan bir bölge vardır ve bölge, ameliyat öncesinde görüntüleme testleri ile tespit edilmiştir. Bu kitle veya damarsal bozukluk çıkarılırsa, ameliyat sonrasında hastalık ortadan kalkar.

Temporal Lobektomi işleminde beynin iç yan kısmından parça alınır ve başarı oranı yüksektir. Frontal lobektomi yönteminde ise beynin ön kısmındaki anormallik alınır. Başarı oranı yüksek türlerden birisidir.

Beynin arka ve orta-yan kısımlarında yapılan yöntemde ise daha çok yapısal anormallikler yok edilir.

Hemisferektomi işleminde ise beynin yarısı alınır. Bu hastaların büyük bölümü, ameliyat öncesinde felçlidir. Ameliyat sonrasında fizik tedavi yapılması zorunludur.

Nöbet Yollarının Kesilmesi

Bazı hastalarda epilepsiye neden olan kısım çıkarıldığı zaman ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, bu tip vakıalarda nöbet yayılım yolları kesilerek, daha az yan etkiyle nöbetin azaltılması planlanır.

En çok, iki beyin arasındaki bağlantıları kesme yöntemi uygulanır.

Epilepsi Ameliyatı Sonrasında Neler Yapılmalıdır?

• İlk 3 gün, ameliyat bölgesi yıkanmamalıdır.
• Ameliyat sonrasında düzenli pansuman önemlidir.
• Hekimin verdiği tüm ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır.

Epilepsi Ameliyatı Riskleri

• Tek taraflı felç
• Nöbetlerde azalma yerine artış
• Görme bozuklukları
• Çift görme
• Kişilik değişimi
• Hafıza sorunları

Epilepsi ve Pil Tedavisi

Ameliyat sonrasında nöbetleri devam eden veya ameliyat için uygun olmayan hastalara pil tedavisi uygulanabilir. Dünyanın birçok ülkesinde, 12 yaşından küçüklere uygulanamaz fakat ülkemizde ve yine birçok ülkede, işlem uygulanmakta ve başarı elde edilmektedir.

Pil tedavisi için de tıpkı cerrahi operasyon gibi, hastanın en az 2 yıl ilaç tedavisi görmüş olması gerekmektedir.

Hastaya pil tedavisinin uygulanabilmesi için kalp ritm bozukluğu, depresyon, nefes darlığı, akciğer hastalıkları ve ülser gibi hastalıkların var olmaması gerekir.

Günümüzde pil tedavisi uygulanan hastaların yarısı, olumlu sonuçlar almaktadır. Hastaların 4’de 1’inde hiçbir değişim olmamakta ve her 100 hastadan 5’inde, nöbetler tamamen ortadan kalkmaktadır.

Pil uygulaması da bir cerrahi operasyondur fakat beyin ameliyatına göre çok daha basittir ve geri dönüşümü olan bir operasyondur.

Epilepsi Pili Nasıl Takılır?

Ameliyat, genel anestezi ile yapılır. Boynun sol tarafında ve göğsün sol tarafına kesi atılır. Boyun kısmına elektrotlar, göğüs bölgesine ise pil yerleştirilir. Kablolar, cilt altından pile monte edilir. Tüm operasyon yaklaşık olarak 2 saat sürer. Hastanın 1 gün boyunca hastaneden müşahede altında kalması önemlidir.

Epilepsi Pil Tedavisi Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Pil takılmasından sonra ses kısıklığı, öksürük gibi sorunlar hastaların büyük bölümünde görülmektedir. Epilepsi nöbetleri azalırsa, bu gibi durumlar tolere edilebilir.

MR gibi işlemler öncesinde, uygulayan kişi pil konusunda bilgilendirilmelidir.

Anestezi de kişiye ve özellikle ses tellerine zarar verebilir. Anestezi söz konusu ise hekim bilgilendirilmelidir.

Hastalara, gerektiği zaman pili dışarıdan uyarması için küçük bir cihaz verilir. Bu cihaz televizyon, elektronik tüm cihazlar ve kredi kartlarından uzak durulmalıdır.

Epilepsi Diyeti

Epilepsi hastalarına, katojenik diyet önerilmektedir. Bu diyette karbonhidrat ve şeker tüketimi azaltılır, yağ tüketimi artırılır. Bu diyet ile vücut, enerji ihtiyacını daha çok yağlardan sağlamaya başlar. Diyet de adını buradan almaktadır zira yağlar enerji üretimi için parçalandığı zaman ortaya keton adında maddeler çıkar. Bu da epilepsi nöbetlerinin azalmasına neden olmaktadır.

Diyetin doktor kontrolünde başlaması önemlidir. Diyetin faydasının olup olmadığı ise 2 ay içerisinde belli olur. Faydası olması halinde süre, doktorun kararına göre 2 yıla kadar uzatılabilir. Diyet süreci hastanede takip edilmelidir.

Epilepsi Hastalığında Bitkisel Tedaviler

Yapılan araştırmalar, bazı bitkilerin nöbetleri azalttığını göstermiştir. Bunlar arsaında en çok bilineni lavanta, papatya ve kediotu bitkileridir.

Normalde tüketimi yasal olmayan marihuana da epilepsi tedavisinde kullanılmaktadır. Kenevirden üretilen madde, medikal olarak kullanılmalıdır. Epilepsi tedavisinde ilk seçenek değildir fakat ilaç tedavisine cevap vermeyen hastalara uygulanabilir.

Marihuana kullanımı öncesinde, hastanın karaciğer enzimleri kontrol edilmelidir. Başlangıçta düşük doz kullanılır ve daha sonra doz yükseltilir.

Bazı bitkiler nöbetleri azaltsa da, bazıları da tam aksine tetiklemektedir. Özellikle biberiye, rezene, adaçayı, çörek otu ve yeşil çay, epilepsi nöbetlerini tetikleyebilir. İlaçlar ile beraber nar ve greyfurt suyu da nöbeti tetikleyebilir.

Epilepsi Hastalarına Öneriler

• İlaçlarınızı mutlaka düzenli olarak kullanın.
• Düzenli uyuyun.
• Beslenme alışkanlığınızı düzene sokun, kalitesiz beslenmeyin.
• Nöbetleri tetikleyecek her şeyden uzak durun.
• Stresten uzak bir hayat yaşamanız zorunludur, gerekirse mesleğinizi değiştirin.
• Yoğun fiziksel aktivitelerden kaçının.
• Epilepsi uzun süreçli bir hastalıktır, rutin kontrollerinizi ihmal etmeyin.

Hastalık konusunda bilgili olmanız, tedavi sürecinin daha iyi işlemesini sağlayacaktır. Nöbetler ve tedavi süreci hakkında doktorunuz yolu ile bilgilendirme alın ve tüm yaşadıklarınızı doktorunuza anlatmaktan çekinmeyin.