Gestasyonel (Gebelik) Diyabeti Nedir?

Tartışmalar sebebiyle sürekli gündemimizde olan rahatsızlıklardan birisi de Gebelik Şekeri olarak bilinen Gestasyonel Diyabet’tir. Gebelik öncesi hayatında diyabet rahatsızlığı bulunmayan bir kadında, gebelik sürecinde ortaya çıkan ve genellikle de gebelik sonrasında tamamen ortadan kaybolan bir hastalıktır. Geçici bir diyabet türü olan Gestasyonel Diyabeti, günümüzdeki her 100 gebe kadından 3’ünde görülmektedir.

Özellikle ailesinde diyabet hastalığı bulunan kişilerin, Gebelik Diyabetine yakalanma riskleri daha da büyüktür. Genetik yatkınlığa ek olarak obez kişilerde, geç yaşta hamile kalan kadınlarda ve bir önceki gebeliğinde 4 kilo ve üzerinde bebek doğurmuş olan annelerde görülme ihtimali daha yüksektir.

Gebelik diyabetinin belirtileri bulunur fakat anne adayında hiçbir belirti bulunmasa dahi şeker hastalığı tarama testine tutulmalıdır.  Bu test aynı zamanda tokluk kan şekeri testi olarak da bilinmektedir.

Gebelikte Şeker Yüklemesi Bebeğe Zarar Verir Mi?

Tokluk kan şekeri testi öncesinde, anne adayına şeker yüklemesi yapılır. Tartışmalar nedeni ile bugün ülkemizdeki birçok anne adayı, bu testten geri durmaktadır. Halbuki olası bir gebelik diyabeti rahatsızlığında, bebeğiniz kalıcı hasarlar görebilir ve bu testi yaptırarak, buna engel olabilirsiniz. Şeker yüklemesinin, bebeğe hiçbir şekilde zararı yoktur ve tüm dünya tıp merkezlerinde uygulanan bir yöntemdir.

Bu test sonucunda gebelik diyabeti rahatsızlığını yaşadığınız anlaşılırsa, insülin tedavisi gerek görülebilir. Bu tedaviden de korkmanıza hiçbir neden yok. Vücudunuza insülin enjekte edilmesi ile bebeğinizin şeker hastalığına yakalanması arasında hiçbir bağ yoktur. Tam aksine bebeğinizin sağlıklı bir şekilde dünyaya gelebilmesi için insülin tedavisi şarttır.

Diyabet Nedir?

Gestasyonel Diyabetin ne olduğunu anlamak için öncelikle diyabet rahatsızlığının temelde ne manaya geldiğini inceleyelim. Yediğimiz tüm karbonhidrat içeren besinler, vücudumuz tarafından glukoz adı verilen şekere dönüştürülür. Bu şeker ise tüm fonksiyonlarımız için gereken enerjiyi sağlamaktadır. Şeker hastalığına sahip kişilerde ise bu şekerin hücrelere aktarılması konusunda sorun yaşanır ve bu durum kanda çok fazla sayıda şeker birikmesine neden olur. Diyabet rahatsızlığı olan kişilerin kanında çok fazla şeker bulunur fakat hücrelere aktarılamadığı için bu kişiler enerji sorunu yaşar.

Şekerin hücrelere girmesi için yanında insülin hormonunun da bulunması gerekir. Şekeri ev sahibi, hücreyi ev ve insülini de anahtar olarak düşünebilirsiniz. Anahtar olmadan, ev sahibinin evine girmesi doğal olarak mümkün değildir. Diyabet hastalarının bu durumla karşılaşmasının sebebi ise pankreas bozukluklarıdır.

2 tip diyabet bulunur, bunlardan birisinde pankreas insülin üretmez ve bu Tip 1 diyabet olarak bilinir. Tip 2 diyabette ise insülin üretilir fakat hücreler tarafından kabul görmez. İki durumda da kan şekeri yükselir ve tedavi edilmediği takdirde vücudun neredeyse tüm alanlarında tahribata yol açar, kişi felce ve ölüme kadar götürebilir.

Gebelik Diyabeti (Şekeri) Nedir?

Öncelikle gebelik diyabeti korkulacak bir durum değildir. Anne adaylarının kontrollerini zamanından yaptırması ve doktorların yönlendirmelerine uymaları durumunda, bebeklerini kucaklarına sağlıklı alma ihtimalleri çok çok yüksektir. Hastalığın adı korkutucu olsa da anne adayları bu konuda bilinçli ve özverili olmalıdır.

Gestasyonel diyabeti, daha önce hiç diyabeti bulunmayan kadınlar için geçerlidir. Eğer söz konusu birey gebe kalmadan önce de diyabet rahatsızlığını taşıyorsa, gebe olduktan sonra bu kişinin dahil olduğu rahatsızlık pregestasyonel diyabet olacaktır.

Gebelik diyabeti kadınların ortalama %3’ünde görülür. Genel olarak gebeliğin 4. ayın veya 5. ayın sonlarına doğru çıkar. Anne adayının bu geçici rahatsızlığı kalıcı hale getirmemesi için gebelik sonrasında fazla kilolarını vermesi gerekir. Kilo vermeyip bir de üzerine kilo alan annelerde, Tip 2 diyabet rahatsızlığının kalıcı olarak ortaya çıkma ihtimali çok yüksektir. Gebelik sonrasında yapılacak düzenli egzersizler, hastalığın ortaya çıkmaması adına kritik öneme sahiptir.

Gebelik Şekeri Kimlerde Görülür?

Gestasyonel diyabet rahatsızlığının, bazı kişilerde normal bireylere göre gözükme ihtimali çok daha yüksektir. Bu rahatsızlığa yakalanan kişiler genel olarak aşağıdaki gruplara ait bireylerdir;

• Fazla kilolu kadınlar
• Ailesinde şeker hastalığı bulunan kişiler
• 35 ve üstü yaşlarda gebe kalan kadınlar
• 4 kilo ve üzerinde bebek doğurmuş olan kadınlar
• Bir önceki gebeliğinde, diyabet rahatsızlığına yakalanmış olan kadınlar.

Bu 4 madde, Gestasyonel diyabet tanısı konulan anne adaylarının yarısında bulunur. Diğer yarısında ise bu risk faktörlerinin bir tanesi bile bulunmamaktadır. Bu nedenle bu risk faktörlerini taşımayan anne adaylarının dahi, 24-28. gebelik haftalarında mutlaka test yaptırmaları gerekmektedir.

Gebelik Öncesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Gebe kalmadan önce bilinçli bireylerin kan testi yaptırması önemlidir. Kan şekerinin uzun süreli değerlerini gösteren HbA1c testinin normal aralıklarda olmaması, gebeliğin ertelenmesini gerektirir. 2-3 ay kadar ertelenen gebelik, tekrar test yaptırılarak düşünülmelidir. Kan şekerine rağmen gebe kalmak, anne adayına ve bebeğe zorlu bir gebelik süreci sunacaktır.

Gebelik öncesinde kan şekeri testine ek olarak idrar testleri, böbrek testleri, göz dibi muayenesi ve tiroid fonksiyon testlerinin de yapılması önemlidir. Kişisel durumunuza göre doktorunuz ek testler de isteyebilir. Gebe kalmadan önce doktorunuza başvurarak, sağlıklı bir gebelik süreci geçirmek istediğinizi ve bunun için tüm testleri yaptırmayı düşündüğünüzü söyleyebilirsiniz. Uzman hekimler, bu konuda sizi doğru yönlendirecektir.

İnsülin Tedavisi Bebeğe Zarar Verir Mi?

Anne adayları insülin tedavisine korku ile yaklaşır ve bu da gayet doğaldır fakat yersiz bir korkudur. İnsülin tedavisinin uygulaması sonucunda bebeğin şeker hastası olması söz konusu değildir. Gebelik süreci boyunca kan şekerinin dengede tutulabilmesi için insülin hormonunun, doktorun belirlediği dozlarda enjekte edilmesi gerekmektedir. İnsülin tedavisinin reddedilmesi anne adayının hipoglisemi nöbetlerine maruz kalmasına sebep olacaktır. Bu durum, bebekte kalıcı hasarlara ve ölüme kadar giden sonuçlara neden olabilir.

Gebelikteki Kan Şekeri Seviyeleri

Anne adaylarında açlık kan şekeri düzeyi 60-90 mg/dl seviyesinde, tokluk kan şekeri ise 120-130 mg/dl seviyesinde olmalıdır. Açlık kan şekerinde kişinin aç olması, tokluk kan şekeri ölçümünde de en kötü 1 saat öncesinden yemek yemiş olması gerekmektedir. Gebenin kontrollerini yapan doktor, şeker ölçüm testlerinin tam olarak hangi saatlerde yapılacağını belirtecektir. Bu saatler, kişinin şeker seviyesine göre değişebilmektedir.

Bebeğe Diyabet Bulaşır Mı?

Bebek sahibi olan çiftlerin aklındaki ilk soru, anne ve babadan bebeğe diyabet rahatsızlığının geçip geçmeyeceğidir. Sadece Anne’de tip 1 şeker hastalığı varsa, bebekte de bu rahatsızlığın görünme oranı çok düşüktür. Fakat hem anne hem de babada tip 1 diyabet görülüyorsa, bebekte rahatsızlığın ortaya çıkma oranı 3’de 1’dir.

Tip 2 ise bebeğe geçmesi daha yüksek bir rahatsızlıktır. Anne’de tip 2 diyabetinin bulunması, bebeğin %25 ihtimalle şeker hastası olarak doğmasına neden olur. Hem anne hem de babada tip 2 bulunuyorsa,  bu oran %50’ya kadar yükselebilmektedir.

Gestasyonel Diyabet Tedavi Edilmezse Neler Olur?

• Bebeğin ani ölüm veya doğumda ölüm riski artar.
• Bebeğin normalden daha kilolu olmasına ve amniyos sıvısının çoğalmasına neden olabilir.  Tedavi ile 3 kilo doğabilecek bir bebek, 4.5 kiloya ulaşabilir. Bu da doğum sürecini zorlaştırır.
• Bebekte oksijen azlığına sebep olabilir, bu da bebeğin gelişimini etkiler.
• Yendioğan’da hipoglisemi durumu ortaya çıkabilir.

Gebelik Diyabeti Olanlar Nasıl Beslenmeli?

Tıpkı normal insanlar gibi gebelikte diyabet geçiren kişiler de dengeli beslenmelidir. Tüm besin gruplarını içeren bir beslenme programı hazırlanmalıdır. Tıka basa yemek yerine, küçük ama zengin içerikli öğünlere yönelinmeli ve uzun süreli açlıklardan kaçınılmalıdır. Diyabetle ne kadar iyi geçinirseniz, o da size o kadar konforlu bir hayat sunacaktır.

Gebelikte şeker hastalığına yakalanan okurlarımız, aşağıdaki önerileri dikkate almalıdırlar;

• Çikolata, reçel gibi bol şekerli ve normal bir insan için dahi zararlı olan yiyecekleri hayatınızdan çıkarın.
• Doktorunuzun hedeflediği kiloya inmek için çaba gösterin, düzenli egzersiz yapın. Sabahları aç karnına tartılın.
• Lifli besinleri bol tüketin.
• Tuzlu ve salamura yiyeceklerden uzak durun.
• Şarküteri ürünlerinden uzak durun.
• Günde en az 1.5 litre su için, kabız olmamak için bu çok önemlidir.
• Zeytinyağını hayatınızın bir parçası haline getirin.
• Tatlı ihtiyacınızı meyveler ile giderin.
• Kilo veremiyorsanız, uzman bir diyetisyene görünün.
• Öğün atlamayın ve öğünlerinizi her gün aynı saatlerde yapmaya gayret gösterin.