Hazımsızlık Nasıl Geçer? Hamilelikte Şişkinlik Neden Olur?

Tıp dünyasında dispepsi olarak bilinen ve halk arasında hazımsızlık olarak anılan hastalık, sindirim sistemi ile alakalıdır. Çok yaygın görülen bu durum, özellikle hamilelik döneminde daha da sık ortaya çıkar.

Hazımsızlık çeken insanlar, yemeğe başlar başlamaz doymuş gibi olurlar. Midede yanma, sık geğirme, şişlik hissi de hastalığın belirtileri arasındadır. Bu şişkinlik, bazı hastalıkların belirtisi olabileceği gibi hiçbir belirtiyi de ifade etmiyor olabilir. Hazımsızlık durumu genelde geçicidir fakat uzaması durumunda iştahsızlık, kilo kaybı, kanlı kusma ve siyaha yakın dışkılama gibi belirtiler gösterebilir.

Bu gibi durumlarda hiç vakit kaybetmeden doktora başvurmanız gerekir. Tedavi, hastalığın altında yatan nedene göre yapılacaktır. Eğer farklı bir hastalık nedeni ile olmuyorsa, ilaç veya beslenme önerileri ile hazımsızlık giderilecektir. Çoğunlukla, hazımsızlık durumu evde dahi uygulayabileceğimiz doğal yöntemler ile giderilebilmektedir.

Dispepsi Nedir?

Karın bölgesinde ortaya çıkan ve sürekli hale gelen şişkinlik hissine denmektedir. Halk arasında hazımsızlık olarak bilinir. Bir hastalık değildir, sadece bir şikayettir. Erken doyma, bulantı ve geğirme, en belirgin belirtileridir.

Hazımsızlık yaşayan kişinin bağırsakları daha çok gaz toplar, mideye baskı olduğu için ağza asitli su gelebilir. Aynı şekilde asit mideden çıkarken, üst mide çeperlerini yakar ve mide yanması hissiyatı ortaya çıkar. Hazımsızlık yılda 1, ayda 1 veya haftada 1 de gerçekleşebilir. Geçmemesi durumunda veya sık tekrarlaması durumunda doktora başvurmak önemlidir.

Hazımsızlık Neden Olur?

Bu soru, her 10 hazımsızlık vakıasının 7’sinde cevapsız kalmaktadır. Eğer hazımsızlık altında yatan başka bir hastalık yok ise genelde stres, sigara, dengesiz beslenme ve bazı ilaçların yan etkisi ile olduğu düşünülmektedir. Hamilelik döneminde sık görülmesi ise beklenen bir durumdur.

Çikolata, çok yağlı besinler, baharatlı ve salçalı yiyecekler, kahve, çay, alkol ve gazlı içeceklerin aşırı tüketimi de hazımsızlığa neden olabilir. Bunlara ek olarak çok hızlı yemek yiyen veya içecek içen kişilerde de hazımsızlık görülebilir. Yukarıdaki besinleri tüketmek herkeste hazımsızlık yapmaz, sadece hazımsızlık yaşama riskini artırır.

Hangi Hastalıklar Hazımsızlığa Neden Olur?

• Safra kesesi hastalıkları.
• Sindirim sistemini etkileyen kanser hastalıkları.
• İrritabl bağırsak sendromu.
• Mide iç duvarının iltihaplandığı gastrit hastalığı.
• Mide ve onikiparmak bağırsağında meydana gelen ülserler.
• Şeker hastalığı.
• Anksiyete bozukluğu ve depresyon gibi psikolojik hastalıklar.
• Gastroözefageal reflü.
• Pankreas hastalıkları.
• Çölyak hastalığı.
• Laktoz intoleransı.
• Helicobacter pylori.
• Antibiyotik, asprin, demir ilaçları, metformin ve bazı ağrı kesici ilaçlar da hazımsızlık yapabilir.

Hazımsızlık durumunun ortaya çıkarılabildiği şikayetler organik dispepsi olarak adlandırılırken, altında bir sebep ortaya çıkarılamayan türler ise fonksiyonel dispepsi olarak bilinmektedir. Fonksiyonel dispepsi, yaşam kalitesini düşürür fakat azaltmaz. Midenin yiyecekleri geç boşaltmasının da hazımsızlığa neden olduğu düşünülmektedir.

Hazımsızlık Belirtileri Nelerdir?

• Mide ve bağırsakta gaz hissiyatı.
• Mide bulantısı.
• Geğirme isteği ve geğirme.
• Mide ve yemek borusunda yanma hissi.
• Yemek sonrasında daralma.
• Çok az yenmesine rağmen hemen doyma fakat sonra hızlı bir şekilde açlık hissinin gelmesi.
• Karnın üst bölümünün rahatsız olması.

Yukarıdaki belirtiler, hazımsızlık durumunun adeta kanıtıdır. Eğer aşırı kusma, hızlı kilo kaybı, geçmeyen karın ağrısı, kanlı dışkı ve kanlı kusma gibi belirtileri gözlemliyorsanız, en hızlı şekilde bir hekim kontrolüne girmelisiniz.

Hazımsızlık Nasıl Anlaşılır?

Günümüzde hazımsızlık şikayeti ile gelen hastalar ilk olarak fiziki muayene edilmekte ve daha sonra görüntüleme yöntemleri ile teşhis konulmaya çalışılmaktadır. Bu iki durum yeterli olmazsa ileri tetkiklere başvurulacaktır.

Hekim öncelikle hastanın tıbbi öyküsünü dinleyecektir. Şikayetin süresi, yemek ile olan ilişkisi, hastanın kullandığı tüm ilaçlar, hastanın diğer hastalıkları ve hastanın yeme içme alışkanlıkları masaya yatırılacaktır. Ardından karın ile beraber safra ve karaciğer belirtileri için gözler ve cilt doktor tarafından muayene edilecektir.

Hazımsızlık teşhisinde tam kan sayım testi yapılır. Bu test sayesinde doktor hastanın kansızlık, şeker hastalığı ve organlarının çalışma performansı durumları hakkında detaylı bilgilere sahip olmuş olacaktır. Doktor gerekli görürse, bir takım biyokimya testi de talep edebilir.

Hazımsızlığın belirtilerinden birisi de dışkıda kan görülmesidir. Bunun için dışkı testi de yapılması gerekebilir. Dışkı testleri, hastanın kansere yakalanıp yakalanmadığını da gösterecektir.

Hazımsızlık Şikayetinde Görüntüleme Yöntemleri

Endoskopi, ilk başvurulan yöntem olacaktır. Kamerası bulunan esnek bir cihaz ile hekim hastanın ağzından girerek, ince bağırsağa kadar olan kısmı kontrol eder. Bu sayede hazımsızlığın altında yatan farklı bir neden var mı yok mu tespit edilmiş olur.

Hekim eğer şüpheli bir nokta görürse, oradan parça alabilir ve bunu biyopsiye gönderir. Görüntüleme yöntemleri, ancak alarm durumlarında ve gerçekten hastanın şikayetleri ilerlediğinde uygulanır.

Karın ultrasonu, bilgisayar tomografisi, MR ve karın grafisi ise hasta için hiçbir zorluğu olmayan pratik görüntüleme yöntemleri arasındadır.

Son olarak Helicobacter testi uygulanacaktır. Helicobacter, mideye yerleşen ve daha sonra kansere yol açan bir bakteri türüdür.

Hazımsızlık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hazımsızlığın altında yatan başka bir hastalık varsa, öncelikle o hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Şikayetlerin altında herhangi bir hastalık yatmıyorsa, etkisi en kesin tedavi yöntemleri izlenmelidir. İlaç tedavisi, uygulanan yöntemler arasındadır. İlaçların yan etkileri, kişiden kişiye değişeceği için dikkatli olunması gerekir.

Her ilaç, her kişiyi kurtaramaz. Bu yüzden, hasta rutin olarak doktor kontrollerine gelerek durumunu tespit etmelidir. Ancak bu sayede iyileşmenin olup olmadığı anlaşılabilir. Eğer hastanın belirtileri bir anda yok olduysa ve eskisi gibi kendisini iyi hissediyorsa, muhtemelen hazımsızlık geri gelmemek üzere geçmiş olacaktır.

Elbette hastanın eski yaşantısına geri dönmesi, dengesiz beslenmeye devam etmesi durumunda hazımsızlık kısa süre sonra tekrar gelecektir.

Hazımsızlık ve İlaç Tedavisi

Proton pompa inhibitörleri adını verdiğimiz ilaçlar, uzun süreli asit salınımını baskılar. Halk arasında bu ilaçlar mide koruyucu olarak da bilinmektedir. Aç karnına ve günde 1 defa sabah olmak üzere kullanılırlar. H2 reseptör blokörleri de aynı işlevi görür. Yaygın yan etkileri arasında kaşıntı, baş ağrısı, ishal ve kabızlık görülmektedir.

Antiasitler ise bazik yapıda olan ilaçlardır. Bu ilaçlar mide asidinin gücünü azaltırlar ve hazımsızlığı hafifletirler. İçeriğinde çok fazla magnezyum olduğu için kabızlık veya ishal yapabilir.

Mide tabakasını koruyucu ilaçlar da, hazımsızlık durumunda reçete edilir. Mide dolduğu ve geç boşaldığı için mukus tabakası, midenin güçlü asidinden zarar görür. Bu ilaçlar, bu zararı en aza indirir.

Hazımsızlık mide geç boşaldığı için var olabilir. Bu durumda prokinetikler reçete edilir. Bu ilaçlar, midenin ve sindirim sisteminin çalışma hızını artırır ve bu sayede şikayet sahibi rahatlamış olabilir. Yan etki olarak kaslarda spazm ve depresyona yol açabilmektedir.

Antibiyotikler, mide hazımsızlığına Helicobacter bakterisinin sebep olması durumunda kullanılmaktadır.

Son olarak hassas bağırsak sendromu veya hazımsızlığı altında psikolojik nedenlerin yatması durumunda antidepresan ilaçlara başvurulur. Düşük dozda başlanıp daha sonra doz artırılır. Kişi ruhsal sorunlar yaşamıyor olsa dahi rahatlayacağı için hazımsızlık gidebilir. Bu durumda tedavi biraz yavaş işler. İlk iyileşmelerin görülmesi için birkaç haftaya ihtiyaç vardır.

Yukarıdaki ilaçların tamamı doktorun reçete etmesinden sonra kullanılmalıdır. Bilinçsiz ilaç kullanımının kalıcı hasarlara ve hatta ölüme davetiye çıkardığını unutmayalım.

Hazımsızlığa Ne İyi Gelir?

• Stressiz bir yaşam sürmek, hazımsızlık şikayetlerini azaltır.
• Düzenli spor yapan kişilerde, hazımsızlık çok nadiren görülmektedir.
• Beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmelisiniz. Çok yağlı, şekerli ve sağlıksız beslenen kişiler de hazımsızlık daha sık görülür.
• Karnınızı sıkmayan bol elbiseler giyin, kemer kullanmayın veya kullanıyorsanız da çok sıkmayın.
• Yatarken başınızın, vücuttan daha yüksek olmasını sağlayın.
• Sağa doğru değil sola doğru yatın. Sırtüstü veya yüz üstü yatmayın.
• Psikolojik sorunlarınız varsa mutlaka terapi alın. Hiç yapamıyorsanız, bir arkadaşınız ile dertleşin. Stres düzeyinin azalması, hazımsızlığa da iyi gelecektir.
• Hareketli bir yaşam, hazımsızlığın en büyük ilacıdır. Karın kaslarınızı güçlendirin. Haftada en az 3 gün ve yine en az 30’ar dakika egzersiz yapın.

Hazımsızlık Yaşayanlara Beslenme Önerileri

• Sarımsağı aşırı tüketmeyin.
• Kabızlık yaptığını bildiğiniz besinlerden uzak durun. Lifli gıdalara yönelin.
• Laktoz intoleransına sahipseniz, süt ürünlerinden uzak durun. Bu hastalığa sahip kişiler, laktoz ismi verilen şekeri tam sindiremez ve bu da hazımsızlığa neden olur.
• Sigara ve alkol gibi zararlı ürünlerin kullanımını bırakın.
• Kafein içeren çay, kola ve kahve gibi içeceklerden uzak durun.
• Asitli ve şekerli tüm içecekleri hayatınızdan çıkarın.
• Hamur işi besinleri tüketmeyin veya çok çok az tüketin.
• Hazır ve işlenmiş gıdalar, sindirim sistemimize zarar verir. Onları tüketmeyin.
• Turşu tüketimini kesin veya çok az tüketin. Şikayet süresi boyunca hiç turşu tüketmeyin.
• Kızartılmış ve bol baharatlı yiyeceklerden mutlaka uzak durun.
• Yatmadan hemen önce yemek yemeyin veya yedikten hemen sonra yatış pozisyonu almayın. Eğer yemekten sonra uykunuz geliyorsa, hemen dışarıya çıkarak kısa bir yürüyüş yaparak uykunuzu açabilirsiniz.
• Öğünlerinizi çok dolu dolu yapmak yerine sık sık fakat azar azar yapmaya çalışın.
• Yemek yerken yavaş ve çok çiğnemeye çalışın.

Hazımsızlığa Hangi Bitkiler İyi Gelmektedir?

Her bitki, her bünyede aynı etkiyi göstermemektedir. Bu nedenle bitkileri kullanmadan önce mutlaka doktorunuz ile iletişim kurmayı unutmayınız.

Kimyon: Ülseri önler, mide spazmlarını azaltır ve sindirim sistemini düzene sokar. Yemeklerde baharat olarak kullanabilirsiniz. Suda kaynatarak çayını da içmeniz mümkündür. Kimyon tüketimi, bazı hassas kişilerde cilt hastalıklarına neden olabilmektedir.

Rezene: Yemeklerden sonra rezene tohumu tüketmek, sindirim sistemini düzene sokar. Mide bulantısı ve kusma, en yaygın yan etkilerdir.

Zencefil: Her evde bulunması gereken zencefil, midenin asit oranını düşürmekte ve bu sayede sindirimi kolaylaştırmaktadır. Çayını yapabilir veya bal ile beraber tüketebilirsiniz. Çok fazla tüketilmesi midede gaz yapabilir.

Limon: Limonun suyu, bazik etkiye sahiptir ve mide asidini nötralize eder. Yemekten önce, 1 bardak suya yarım limon sıkarak tüketebilirsiniz.

Nane Çayı: Nanenin, doğal olarak mide kasılmalarını engelleyen bir özelliği bulunmaktadır. Özellikle bulantılı hazımsızlık durumlarında önerilir. Geleneksel olarak büyüklerimiz de, mide sorunlarında hemen bir nane-limon çayı yapmayı bilmektedir.

Papatya Çayı: Papatya çayı, sakinleştirici bir özelliğe sahiptir. Sindirim sistemindeki mide asidini de azaltır ve bu sayede hazımsızlığa iyi gelir. Yarım litre kaynamış suya, 3 yemek kaşığı kurutulmuş papatya çiçeği ekleyin ve 3 dakika sonra çiçekleri süzerek için. Papatya çayı aynı zamanda kanı inceltir. Eğer farklı ilaçlar kullanıyorsanız, çayı içmeden önce mutlaka doktorunuz ile iletişime geçiniz.

Son olarak eğer fazla kilolara sahipseniz, en kısa zamanda bu fazlalıklarınızdan kurtulun. Doktorun tavsiye etmediği hiçbir ilacı veya bitkisel yöntemi kullanmayın. Yatmadan en az 2 saat önce, tüm yeme içme aktivitelerini kesin.

Hazımsızlık ile alakalı sormak istediğiniz soruları, aşağıdan bize iletebilirsiniz.