Hipotiroidi Neden Olur? Hastaları Neler Yememeli?

Hipotiroidi, tiroid bezinin vücut için gereken tiroid hormonu miktarını üretemiyor olmasıdır. Ciddi bir sağlık sorunu olan bu durum, metabolizmanın da dengesini bozmaktadır. Hipotiroidi durumunun en yaygın belirtileri arasında yorgunluk, cilt kuruluğu, saç kuruluğu, kırılgan tırnaklar, kabızlık, üşüme, depresyon ve eklem ağrıları görülmektedir. Bu belirtilerin ortaya çıkma nedeni tiroid hormonu eksikliği nedeni ile metabolizmanın yavaş çalışmasıdır.

Doktorun hastaya hipotiroidi teşhisi koyması için fiziksel muayene sonrasında kan testi yapması gerekir. Bu sayede hormon seviyeleri ölçülerek tanı konulabilecektir. Günümüzde bu rahatsızlığın tedavisi, günlük alınan tiroid hormonları ile yapılmaktadır. Güvenli bir tedavi yöntemidir, önemli olan ise hekimin verdiği dozun dışına çıkmamaktır.

Hipotiroidi Nedir?

Tiroid bezi, boyundaki köprücük kemiğinin hemen üzerinde bulunan bir tür endokrin bezidir. Vücudumuzdaki birçok fonksiyonda önemli görevler alan tiroid hormonunu üretmek için görevlidir. Tiroid hormonunun tek kelime ile tanımlamak gerekse, bu kelime ‘hız’ kelimesi olurdu. Zira bu hormon, vücuttaki birçok aktivitenin hızını belirlemektedir.

Bu hızlar arasında kalbin atma hızı, vücuttaki gıdaların emilme hızı, enerji üretim hızı gibi çok önemli aşamalar bulunmaktadır. Tiroit bezi eğer yeterince iyi çalışmaz ise, vücudun ihtiyacı olan hormon miktarını karşılayamaz. Bu durum da hipotiroidi rahatsızlığına neden olur.

Günümüzde bu rahatsızlık, en çok 50 yaş ve üzeri kişilerde görülmektedir. Kadınlarda da, erkeklere göre ortaya çıkma riski daha yüksektir.

Hipotiroidi Neden Olur?

Hipotiroidi durumuna en yaygın sebep, otoimmün hastalıklar olarak bilinmektedir. Haşimoto tiroidi olarak bilinen bu hastalık, bağışıklık sistemimizin kendi sağlıklı dokularımıza saldırması ile ortaya çıkar. Kendi savunma hücremiz olan antikorlar, tiroid bezine saldırır ve hormon üretme yeteneğini yok ederler.

Haşimoto tiroidi, kadınlarda daha yaygın olarak görülmektedir. Bu hastalık bir anda ortaya çıkabileceği gibi sinsi sinsi de ilerleyebilir.

Hipertiroidi tedavisi veya tiroid ameliyatı da, hormon üretimini tamamen yok edebilir veya ciddi bir seviyede azaltabilir. Hipertiroidi tedavisi, aslında tiroid hormon seviyesi çok yüksek olan kişilere uygulanmaktadır. Bazı istisnai durumlarda, vücut buna tepki göstererek, hormon üretimini tamamen durdurabilir. Bu sefer hasta, ilk rahatsızlığının tam tersi olan hipotiroidi sorunu ile baş başa kalacaktır.

Radyasyona maruz kalmak veya radyasyon tedavisi görmek de tiroid bezine hasar verebilir. En çok guatr ve kanser türlerinde, bu durum görülmektedir.

Doğumsal olarak da bazı kişilerde, tiroid bezi bulunmaz veya gelişmemiş olabilir. Bu kişiler, ömür boyu bu hastalık ile mücadele etmek durumundadır.

Lityum, amiodaron ve interferon alfa bazlı ilaçlar da hormon üretimini olumsuz etkileyebilir. Özellikle bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı hücrelerine saldırdığı kişilerde, ilaçlar daha da tetikleyici olmaktadır.

Tiroid bezinde iltihap çıkması da hipotiroidi sorununa yol açabilir.

Tiroid Hormonu Nasıl Çalışır?

Soluk borusunun hemen önünde bulunan küçük bir bez olan tiroit bezi, metabolizmamızı düzene sokan bir hormon salgılar. Bu hormonlar, vücudun enerji kullanımından kalbin atış hızına kadar birçok kararı verirler. Beyin ve vücut ısısını belirleyen kan akışı üzerinde etkili olan tiroid hormonları, gerektiği gibi çalışmaz ise birçok fonksiyonda aksamalar ortaya çıkabilir.

Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir?

• Cilt kuruluğu.
• Halsizlik.
• Güçsüz hissetme.
• Kilo artışı.
• Zor kilo verme.
• Saçlarda güçsüzlük ve dökülme.
• Soğuğa dayanamama.
• Kas krampları.
• Kas ağrıları.
• Depresyon.
• Kabızlık.
• Agresiflik.
• Hafıza kayıpları.
• Cinsel isteksizlik, iktidarsızlık.
• Adet dengesizlikleri.

Hipotiroidi, yukarıdaki belirtilere neden olur çünkü kişinin metabolizması yavaşlamıştır. Enerji daha az üretildiği için kişi üşür veya halsiz olur, terleme azaldığı için de cilt ve saç kurulukları ortaya çıkar. Aslında vücut, genel olarak yavaşlamıştır. Sindirim sistemi yavaşladığı için de kişi kabız olur. Beyin de bu yavaşlıktan nasibini alır ve kişi çok daha rahat depresyona girebilir.

Hipotiroidi Nasıl Tespit Edilir?

Doktor ilk önce belirtileri öğrenmek isteyecek ve tıbbi öykünüze göz atacaktır. Fiziksel olarak tiroid bezi şişkinliğini ölçecek ve belirtileri daha yakından görmek adına kalp atış hızını kontrol edip cilt muayenesi yapacaktır. Elbette sadece fiziksel muayene ile teşhis koymak mümkün değildir. Tiroit probleminin tam tanısı için mutlaka tiroit testi yapılması gerekir.

Günümüzde en çok TSH testi ve T4 testleri yapılmaktadır. İki testte, basit ve ağrısız kan testleridir.

Hipotiroidi Türleri Nelerdir?

Primer: Bu türde, tiroid düzgün uyarılır fakat tiroid bezi yeterli miktarda hormon üretmez. Burada sorun tiroid bezinin kendisindedir.

Sekonder: Burada sorun hipofiz bezindedir, zira tiroid bezini uyarmaz. Hipofiz bezi TSH salgılamadığı için hipotiroidi sorunu ortaya çıkmaktadır.

Tersiyer: Bu türün ortaya çıkma nedeni TRH hormonunun yetersiz salgılanmasıdır.

Santral: Hipofiz bezinde, TSH üretim sorunu bulunmaktadır.

Subklinik: TSH çok fazla üretilmektedir.

Konjenital: Anne karnında iken tiroid bezinin hiç oluşmamış olmasından kaynaklanır. İstisnai olsa da bazı durumlarda da tiroid bezi vardır fakat hormon üretiminden sorumlu enzimler hiç çalışmaz.

Hipotiroidi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hipotiroidi tedavisi ilaçla ve yaşam şeklini değiştirmekle yapılmaktadır.

İlaç tedavisinin amacı, TSH hormonunun normal referans aralıklarına indirerek, bu seviyede kalmasını sağlamaktır. Bu tedavide, hastaya hormon desteği verilir. Günlük olarak alınan bu ilaçlar ve takviyeler, tiroit hormonunun görevini yapar. Bu takviyeler, laboratuvar ortamında sentetik olarak üretilir. Aç karnına tüketilmesi önerilmektedir.

İlaç tedavisinde doz, mutlaka doktor tarafından belirlenmelidir. Doz belirlenirken kişinin yaşı, kilosu ve genel sağlık durumu, bunda etkili olacaktır.

İlaç tedavisinin bir sonu yoktur, ömür boyu kullanım gerektirir. Doğru dozda takviye alan kişilerde, Hipotiroidi belirtilerin tamamı kaybolur.

Hipotiroidi Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Beslenme, hipotiroidi hastaları için çok önemlidir. Özellikle iyot, çinko ve selenyum içeren gıdalar, tiroit bezini güçlendirmektedir. Yüksek miktarda kalsiyum, demir almak veya yüksek lifli gıdalar tüketmek ise tiroit emilimini engelleyebilir.

Hipotiroidi hastalarının metabolizmaları yavaş olacağı için mutlaka bir diyet programı ile yaşamaları gerekecektir.

Vücut, tiroid hormonunu üretmek için iyoda ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle hastaların diyet programlarında iyot bulunmalıdır. İyot eksikliği, guatr gibi oldukça ciddi bir hastalığa da neden olabilmektedir. Peynir, süt, dondurma, balık ve sofra tuzu, iyot açısından oldukça zengindir.

Hind eti, sığır eti, karides, balıklar, yumurta, tavuk ve yulaf ezmesi, selenyum yönünden zengindir. Selenyum, tiroit hormonlarının üretiminde rol almaktadır. Tiroit bezinin dokularında da doğal olarak selenyum bulunmaktadır.

Kabak çekirdeği, tavuk eti, sığır eti, deniz ürünleri ve bakliyat içerisinde bol miktarda bulunan çinko da, tiroid hormonunu desteklemektedir.

Hipotiroidi Hastaları Neler Yememeli?

Soya: Araştırmalara göre soya içeren besinler, tiroit hormonunun üretimine olumsuz etki etmektedir. Soya sütü, soya fasulyesi gibi ürünler, bu kapsamda değerlendirilmelidir.

Hazır gıdalar: Özellikle işlenmiş etler ve rafine besinler, tiroid emilimine zarar vermekte ve hormon üretimini azaltmaktadır.

Gluten: Birçok hipotiroidi hastası, gluten tüketimini kestikten sonra semptomlarda hafifleme görmüştür.

Hipotiroidi Hastaları Nasıl Kilo Verebilir?

Hastaların kilo verebilmesi için öncelikle tedavi edilmeleri gerekir. İlaçların düzenli kullanımı ile beraber, hormon seviyeleri normalleşecek ve kişi kilo vermeye başlayacaktır. Tiroit hormonu yetersizliği ile beraber bazı hormonların da eksikliği, kişinin kilo vermesine engel olmaktadır.

Özellikle manganez, krom, kalsiyum, magnezyum ve çinko gibi mineraller, mutlaka alınmalıdır. Diyet programı içerisinde proteine yer verilmelidir. Protein, metabolizma hızını artırır ve sayede kilo vermeyi kolaylaştırır.

Gebelikte Hipotiroidi Nasıl Olur?

Her 100 anne adayının 2’sinde Haşimoto hastalığı görülür. Tedavi edilememesi durumunda düşük, zayıf bebek, kansız bebek veya ölü bebek gibi sorunlara yol açabilir. Tiroit hormonları, sadece anne için değil bebeğin de beyin ve sinir sisteminin gelişimi adına önemli görevler üstlenmektedir. Tedavi edilmez ise bebekte zeka geriliğine yol açabilir.

Anne adayının guatr hastası olması, 30 yaş ve üzeri olması, daha önce bir tiroit ameliyatı geçirmiş olması, radyasyon tedavisi almış olması, otoimmün bir hastalığa sahip olması, tip 1 şeker hastası olması, ailede tiroid bezi sorunu olan birisinin var olmuş olması, erken doğum yapması veya daha önce kısırlık tedavisi görmüş olması, Hipotiroidi risk faktörünü artıran etkenler arasındadır.

Gebelikte oldukça tehlikeli bir hastalık olması neden ile her gebenin, tiroit fonksiyonlarını test ettirmesi çok önemlidir.

TSH Yüksekliği ve Hipotiroidi İlişkisi

TSH, beynin alt kısmında konumlanan hipofiz bezi tarafından üretilen bir hormondur. TSH hormonları, tiroit bezinin işleyişini kontrol etmektedir. Bu uyarıcı hormonlar, tiroit bezini uyarırlar ve bu sayede tiroit hormonunun üretilmesini sağlarlar.

TSH seviyesi, T3 ve T4 olarak bildiğimiz hormonların üretiminde etkilidir. TSH eğer yüksek miktarda salgılanırsa, tiroid bezi de buna cevap olarak daha fazla tiroit hormonu üretmeye çalışır. Bu kapasiteye yetişemediği için zamanla şişer ve çevresine baskı yapmaya başlar. İşte bu durum, guatr olarak bildiğimiz hastalığa neden olur. Tedavi edilmez ise ilerler ve hatta hayatı dahi tehdit edebilir. En çok görülen sonuçları ise kişinin komaya girmesi veya kalp yetmezliği ile karşılaşmasıdır.

Hipotiroidi ve Guatr İlişkisi

Hipofiz bezi, kandaki tiroit seviyesini sürekli ölçer. Bu seviyenin düşük olduğuna kanaat getirirse, TSH hormonu seviyesini artırır. Bu durum tiroit bezini uyarır ve bu bez, daha fazla tiroid üretmek adına çoğalmaya yani büyümeye başlar.

Büyüyen tiroit bezi ise dışarıdan artık bir organ gibi görünmeye başlar. Gözle görülmeye başlamış ise kişide guatr başlangıcı var demektir. Bilinenin aksine sadece hipertiroidi değil hipotiroidi de bu şekilde guatr hastalığına neden olabilir.

Tedavi olarak kişiye iyot desteği verilir ve yine günlük tiroid hormonu takviyesi sağlanır. Guatr, tamamen yok olabilir ya da sadece küçülebilir. Guatr eğer kişinin nefes almasını veya yemek yemesini engelliyorsa, cerrahi operasyon ile yerinden çıkarılır.

Hipotiroidi hastalığı hakkında söyleyeceklerimiz bu kadar. Hipotiroidi hakkında siz de kendi tıbbi öykünüzü, içeriğin altındaki yorum bölümünden bizlerle paylaşabilirsiniz.