Kemoterapi Ne Demek? Kemoterapi Sonrası Beslenme ve Mide Bulantısı

Kemoterapi, kanser için yapılan bir ilaç tedavisidir. Bu tedavi sürecinde tek ilaç veya birden fazla ilaç da kullanılabilir. Kemoterapi, hastalığı tamamen ortadan kaldırmak için uygulanabileceği gibi hastalığın belirtilerini azaltmak veya kişinin yaşam süresini uzatmak için de kullanılabilir.

İnsan vücudundaki hücreler normalde kontrollü bir şekilde çoğalır, büyür ve ölerek yok olurlar. Kanser hücreleri ise kontrolsüz bir şekilde büyür ve çoğalırlar. Kemoterapi ise kanser hücrelerini öldürerek büyümelerini ve çoğalmalarını engeller.

Kanserli hücreleri yok eden veya zayıflatan kemoterapi ilaçları, bir yandan da kişinin sağlıklı vücut hücrelerine de zarar verirler. Bu durum, tedavi sürecinin çok fazla yan etkisi olmasına ve kişiyi yormasına neden olmaktadır. Ne kadar da sancılı olsa, yaşamı uzattığı için hekimler ve hastalar tarafından tercih edilmektedir. Kanser tedavisinde hiçbir hekim net konuşamaz fakat kemoterapi, birçok kanser hastasının hastalıktan kesin olarak kurtulmasını sağlamıştır.

Kemoterapi Nedir?

Modern tıpta kullanılan ve kanser üzerinde uygulanan bir ilaçlı tedavi yöntemidir. Belirli bölgeleri hedef alan ameliyat ve radyoterapi tedavisinden farklı olarak tüm vücut üzerinde çalışır. Bu tedavide kullanılan ilaçlar, özellikle hızlı ve etkili çoğalan hücreler üzerinde etkilidir.

Bunun yanında cilt, saç, kemik iliği ve bağırsak hücrelerine de zarar verirler. Sağlıklı hücreler zarar görür. Bunun sonucu olarak tedavi boyunca kişide saç dökülmesi, mide bulantısı ve kusma gibi yan etkiler görülür.

Kemoterapi Nasıl Uygulanır?

Kemoterapi, hastaya birkaç farklı yolla verilebilir. Ağızdan alınabilir veya damar içerisine ya da karın boşluğuna doğrudan enjekte edilebilir. Aşağıdaki listede, kemoterapi ilaçlarının veriliş yollarını görebilirsiniz.

• Ağızdan hap veya sıvı şeklinde alınabilir.
• Krem şeklinde cilde sürülebilir.
• Toplardamar içine verilebilir.
• Periton (karaciğer, bağırsaklar, mide ve yumurtalıkların olduğu boşluk) boşluğuna verilir.
• Atardamara verilir.
• Kalçadan veya koldan kas içine verilir.
• Bacak veya karın dokusundan cilt altına verilir.

Kemoterapi Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?

Kanser hücreleri, çok hızlı ve kesinlikle kontrolsüz çoğalırlar. Kemoterapi süresince kişinin aldığı ilaçlar da bu büyüyen hücreleri hedef alır. Kemoterapi bölgesel değil sistematik hareket eder. Bu nedenle sağlıklı vücut hücreleri de ilacın etkisinden zarar görür.

Bu zarar görme, bazı yan etkilere neden olur. Her hastada bu yan etkiler korkutucu düzeyde olmaz. Kulaktan duyma bilgiler yüzünden çok fazla sayıda insan kemoterapi sürecinden çekinmektedir. Evet, bazı yan etkiler vardır fakat bunlar çoğu zaman ölümcül değildir.

Kemik iliğinde kan yapan kök hücreler, saç kökleri, ağızdaki hücreler, sindirim sistemi hücreleri ve üreme hücreleri, kemoterapi ilaçları nedeni ile zarar görebilir. Bazı kemoterapi ilaçları ise böbrekler, mesane, kalp, akciğer ve sinir sistemine de zarar verebilir.

Hekimler, bu ilaçların normal hücreler daha az zarar vermesi için başka koruyucu ilaçlar da reçete edebilir. Ek ilaçlar, kemoterapi ilaçlarının yan etkisini azaltmaktadır.

Aşağıda en yaygın kemoterapi yan etkileri bulunmaktadır;

• Saç kaybı.
• İshal.
• Kabızlık.
• Mide bulantısı.
• Kusma.
• Nefes darlığı.
• Anemi.
• Bağışıklık sisteminin çökmesi.
• Saç kaybı.
• Halsizlik.
• Ciltte morarma ve cildin çok kolay yaralanması.
• Genel olarak vücudun ağrıması.
• Boğaz ağrısı.
• Yutkunma zorluğu.
• Ağız ve dilde yaralar.
• Uyuşukluk ve karıncalanma.
• Kaslarda zayıflık.
• Kulak çınlaması.
• İdrar sorunları.
• Böbrek problemleri.
• Eller ve ayaklarda görülen ödem.
• Cildin kuruması ve renk değiştirmesi.
• Kilo kaybı.
• Kısırlık.
• Cinsel sorunlar.
• Depresyon ve yoğun kaygı ile beraber gelen ruh değişimleri.
• Konsantrasyon sorunları.
• Kalp sağlığı sorunları.

Yukarıdaki yan etkilerden sadece bazıları 1 hastada görülür. Ayrıca kemoterapi sürecinde görülen bu yan etkiler, çok nadiren kalıcı olmaktadır. Örneğin eldeki uyuşmalar kalıcı olabilir veya kısırlık kalıcı olabilir.

Tedavide hekimlerin hedefi daima yan etkileri en aşağıda tutmak olacaktır. Bunun yanı sıra maksimum dozda ilacın da verilmesi çok önemlidir zira kanser çok güçlü bir hastalıktır ve bir an önce tedavi edilmesi ya da bastırılması gerekir.

Kemoterapi sürecinde doktorlar, benzer yan etkileri olan ilaçları kullanmazlar. Örneğin bir ilaç bariz bir şekilde saç döküyorsa, diğer ilacın yan etkileri arasında saç dökmenin olmaması gerekir.

Kemoterapi sürecindeki yan etkiler, kişiden kişiye ciddi farklılıklar gösterir. Bazı kişiler bu süreci çok zor geçirirken, bazıları 5’de 1 yan etkiye bile maruz kalmaz.

Günümüzde bu tedavide kullanılan onlarca farklı ilaç türü bulunmaktadır.

Kemoterapi Sonrası Neler Yapılmalıdır?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi tedavi sonrasındaki yan etkiler, ilk olarak ağızda çıkmakta ve yaralı enfeksiyonlara neden olmaktadır. Bu nedenle kemoterapi sonrasında ağız bakımı çok önemlidir.

Kemoterapi ilaçları ağzı adeta kurutur ve bu da yaralara neden olur. Bu kuruluk, ağızdaki zararlı bakterilerin çoğalmasına neden olur ve bu da ağız enfeksiyonlarına yol açar. Ağızda ortaya çıkan enfeksiyon, tüm vücuda yayılabilir.

Dişler mutlaka günde en az 2 kere yumuşak kıllı bir diş fırçası ile temizlenmelidir. Diş macunu florürlü olmalıdır. Diş etleri de temiz tutulmalı, bunun için diş ipi günde 1 kere kullanılmalıdır. Diş etleri, kemoterapi sonrasında normale göre daha hassas olacağı için nazik davranılmalıdır.

Kemoterapi sonrasında hasta enfeksiyon kapmamak için çok dikkatli olmalıdır. Bunun için sağlıklı bir beslenme programı oluşturmalı ve tükettiği her şeyin temiz olduğundan emin olmalıdır. Tuvalet sonrasında veya dışarıdan eve geldiğinde elini, kolunu ve ayaklarını sabun ve su ile bolca yıkamalıdır.

Özellikle hasta olan kişilerden kesinlikle uzak durmalıdır. Normal insanlar için birkaç günlük eziyet olan basit enfeksiyonlar, kemoterapi görmüş kişiler için çok tehlikeli olabilmektedir.

Kemoterapi sonrasında kendinizi yormadan spor yapmalısınız. Spor yapmalı, kaliteli protein tüketmeli ve sigara ya da alkol gibi tüm zararlı maddelerden uzak durmalısınız.

Her hastanın tıbbi öyküsü farklı olacaktır. Mutlaka doktorunuzun tüm önerilerine ve isteklerine harfiyen uyunuz.

Kemoterapi sürecinde bugüne kadar yaşadıklarınızı aşağıdan bize aktarabilir ve bu konuda tecrübelerinizden faydalanmak isteyen diğer okurlarımız ile paylaşabilirsiniz. Kemoterapi süreci ile ilgili bilgi verdiğimiz içeriğimiz hakkındaki tüm sormak istediklerinizi de aşağıdaki yorum kutucuklarını kullanarak bize ulaştırabilirsiniz.

Kemoterapi sonrasında sizde hangi yan etkiler boy gösterdi?