Probiyotikler Hakkında Bilgi – Hangi Besinlerde Bulunur?

İnsanoğlu bilinçlendikçe, sağlıklı yaşam için formüller aramaya koyulmuştur. Bilgi çağında yaşamamız nedeni ile bu gayretlerin daha da sıklaştığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Probiyotikler de bu çabanın sonucu olarak, günümüzde en çok ilgi çeken konular arasına girmiştir.

Biz tek bir canlı olarak yaşamımızı sürdürüyor olsak da, sağlıklı bir yaşam için vücudumuzu vatan olarak belirlemiş trilyonlarca bakterinin yani canlının, desteğine de ihtiyaç duyarız. Bu dost bakterilerin çok büyük bir bölümü ise mide ve bağırsak organlarımızda yaşamaktadır. Burada, önemli fonksiyonlar içerisinde görev alarak hem kendi yaşamlarını sürdürürler hem de organlarımızdaki doğal dengeyi korurlar.

Probiyotikler, tüm besinlerden aldığımız vitamin ve minerallerin emilimini kolaylaştırırlar. Bağırsakların verimli çalışmasını sağlayarak, olası bağırsak hastalıklarının da önüne geçerler. Sadece bağırsak hastalıklarının değil, diyabet ve obezite gibi onlarca farklı rahatsızlığında oluşumunu engellerler. Bağırsaklar sadece boşaltım değil aynı zamanda sindirim sisteminin de önemli aktörleri arasındadır. Bu nedenle probiyotikler, yendioğan bebekten en yaşlı insana kadar herkesin ihtiyaç duyduğu faydalı bakterilerdir.

Probiyotikler hakkında detaylı bilgileri ve bu yararlı bakterilerin en çok hangi besinlerde bulunduğunu, yazımızın devamında bulacaksınız.

Probiyotik Nedir?

Bağırsakların düzgün çalışmasını sağlayan ve sindirim sistemimiz için kritik rol oynayan mayalar ve bakterilerin bütününe probiyotikler denmektedir. Kelime anlamı ise ‘yaşam’ olan bu canlılar, gerçekten de sağlıklı bir yaşamın anahtarı olarak karşımıza çıkmaktadır. Antibiyotik kelimesinin tam karşıtı olan probiyotik, bağırsaklarımızdaki ‘iyi’ bakterileri temsil etmektedir. Birçok gıdada bulunuyor olsa da, bazı gıdalar da yüksek miktarlarda her almaktadır.

Sağlıklı bir bağırsakta 500 kadar türde ve yüzlerce trilyon civarında mikroorganizma yer almaktadır. Bu organizmaların görevi ise besinlerden aldığımız tüm değerli vitamin ve minerallerin, emilimini gerçekleştirmektedir.

Bağırsaklarda sadece faydalı bakteriler değil zararlı bakteriler de bulunmaktadır. Probiyotikler, bu zararlı bakteriler ile de savaşarak, olası hastalıkların önüne geçer. Bağırsaktaki yararlı bakteri sayısının azalması, zararlı bakterilerin çoğalmasına neden olur ve bu durum, bağırsak kanserine kadar kişiyi götürebilir.

Probiyotikler; mide asidine dirençlidir, insan kaynaklıdır ve tamamen zararsızdır, yüksek oranda canlı mikroorganizma içerir, bağırsaklarda koloni halinde yaşarlar ve organın doğal ortamına anında uyum sağlarlar, bağışıklık sistemini olası tehlikelere karşı uyarırlar, vitamin sentezlemesi yaparlar.

Probiyotikler Hangi Besinlerde Bulunur?

Sağlığa yararlı bu ürünlerin bulunduğu besinler, market raflarında yer almaktadır fakat burada önemli olan, probiyotiklerin raf ömrü süresince ürün içerisinde canlı kalabilmesidir. Çoğunlukla süt ürünlerinde bulunur. Bebeklerin de sağlıklı bir sindirim ve boşaltım sistemine sahip olabilmesi adına, bebek mamalarına eklenmektedir.

Peynir: Çok iyi bir protein kaynağı olan peynirler içerisinde bol miktarda probiyotik bulunur. Aynı zamanda iyi bir peynir; kalsiyum, fosfor, B12, selenyum gibi vücut için önemli mineralleri de içerir. Kemik sağlığı için çok faydalıdır ve kalp damar sağlığı için de önemli görevler üstlenmektedir. Özellikle doğru şartlarda bekletilmiş kaliteli peynirlerin probiyotik özellikleri daha yüksektir.

Tarhana: Yöresel bir lezzet olan tarhana, ekşi tadının yanında çok zengin bir mineral ve vitamin kaynağıdır. Bağırsakları besleyerek, bağışıklık sistemini güçlendirir. Zengin bir probiyotik kaynağı olan tarhananın, kolesterolü düşürdüğü ve mide zarını güçlendirdiği de bilinmektedir. Diyet programlarında mutlaka bulunmalıdır zira hem vücudu çok iyi besler hem de tüketen kişiyi uzun süre tok tutar.

Boza: Üzerine tarçın ve leblebi ile kış aylarının vazgeçilmez lezzeti olan boza, bağışıklık sistemini artıran ve vücuda yüksek enerji veren bir probiyotik kaynağıdır. Yararlı bakterilere ek olarak bol miktarda yararlı maya da içerir. Sinirleri yatıştırma özelliği sebebiyle, depresyonda olan kişilere önerilmektedir. Boza, yüksek kalsiyum içerir ve kemikleri güçlendirici özelliğe sahiptir.

Turşular: Özellikle lahana ve salatalık turşuları yüksek miktarda probiyotik içerir. Turşuların içerisindeki K, C, B ve K vitaminleri ve bunlara ek olarak sodyum, demir, manganez mineralleri, bağışıklık sistemini güçlendirir ve organların düzgün bir şekilde çalışmasına destek olur.

Turşularda dikkat edilmesi gereken nokta ise, hazırlık aşamasında sirke kullanımıdır. Sirkenin girdiği turşuların içerisindeki tüm probiyotikler ölür. Bu turşular da vitamin ve mineral yönünden zengindir fakat probiyotik içermezler. Aynı zamanda kalorisi neredeyse hiç olmadığı için diyet programlarında rahatlıkla kullanılabilir.

Yoğurt: Probiyotik kaynağı denince ilk akla gelen besindir ve bunun hakkını vermektedir. Ev yapımı yoğurtlarda yüksek miktarda kalsiyum, B12 vitamini ve fosfor bulunur. Bağırsaklar için mucizevi faydaları vardır. Kabız, ishal veya gaz gibi bağırsak sorunlarını giderir.

Kefir: Tıpkı yoğurt gibi sütten fermente edilerek üretilen kefir, çok güçlü bir probiyotik kaynağıdır. Kemikleri güçlendirir ve bağırsakların düzgün çalışmasını sağlar. Diyabet, kanser ve kolesterol üzerindeki olumlu etkileri kanıtlanmıştır. Neredeyse tüm tümörleri, oluşum aşamasında engeller veya oluşan tümörlerin büyümesini yavaşlatır.

Probiyotiklerin Faydaları Nelerdir?

Bağırsaklar ve mide, sindirim amaçlı güçlü asitler barındıran organlardır. Bu güçlü asit, organların dış yüzeylerini de sindirecek kadar güçlüdür. Bu nedenle mide ve bağırsak çeperlerinde, bu asitten organı koruyacak güçlü mukus tabakaları bulunur.

Probiyoktikler, bu mukus tabakasının gücünü ve kalınlığını artırmaktadır. Mukus tabakasının varlığı ve doğru çalışması, organda oluşabilecek enfeksiyon ve iltihap kaynaklı hastalıkların önüne geçmektedir. Özellikle mide ülseri, mukus tabakasının incelmesi ile oluşabilecek en tehlikeli hastalıkların başında gelmektedir. Probiyotik tüketimi, kişiyi olası ülser riskinden de koruyacaktır.

Kalp Sağlığı: Probiyotikler aynı zamanda doğal kolesterol dengeleyicisi görevi görürler. Bu da kalp ve damar sağlığı açısından çok faydalıdır.

İdeal Kilo: Bağırsaklarda kurulmuş olan bakteri dengesi, kişinin daha az acıkmasını ve tükettiği besinlerden daha iyi faydalanmasını sağlar. Bu da obezitenin önündeki önemli bir engeldir.

Kanser: Sağlıksız bünyelerde, hücrelerin mutasyona uğrama ihtimali çok daha yüksektir. Bağırsak florasını düzenleyen probiyotikler, mutajenik oluşumların da önüne geçmektedir.

Alerji: Fazlası ile titiz yaşayan kişilerde ve sezaryen doğum ile dünyaya gelen bebeklerde, bağışıklık sistemi zayıf kalır. Probiyotikler, bu eksik kalan kısmı tamamlayarak kişinin alerjik hastalıklara yakalanmasının önüne geçer. Özellikle emziren annelerin, bol miktarda probiyotik tüketmesi, bebeklerinin onlarca farklı hastalıktan korunmasını sağlar. Probiyotik kullanan annelerin bebeklerinde, daha az gaz ve karın ağrısı olduğu da bilinmektedir.

Bağışıklık Sistemi: Bu sistemin en önemli aşamaları, bağırsaklar içerisinde gerçekleşir. Probiyotikler, bağırsaklarda bulunan milyarlarca zararlı bakteri ile savaşarak, onların sayılarını kişiye zarar veremeyeceği seviyeye indirir. Yararlı bakteri sayısı arttıkça, kişinin savunma mekanizması da güç kazanmış olacaktır. Aynı zamanda onlarca farklı hastalığa neden olabilecek bağırsak iltihapları da, henüz oluşum aşamasında iken probiyotikler tarafından yok edilir.

Enfeksiyon: Bağırsaklar, dev bir ekosistemi andırmaktadır. Bu ekosistemdeki bir dengenin bozulması, birçok faaliyetin aksamasına neden olur ve bu durumda enfeksiyon hastalıkları ortaya çıkar. Probiyotikler, bu ekosistemin korunmasında aktif rol alırlar. Özellikle ameliyat sonrasında, birçok kişide küçük veya büyük çaplı enfeksiyon durumları gözlemlenmektedir. Ameliyat öncesinde hastalar, doktorlarına da danışarak probiyotik takviyesi alabilirler.

Probiyotik ayrıca;

• Cildi korur
• Depresyonu azaltır
• Uyku kalitesini artırır
• B vitaminin daha çok üretilmesini sağlar
• Vücuttaki kötü bakterileri azaltır
• Gribal enfeksiyonlardan ve soğuk algınlığından vücudu korur
• Bebeklerin gazını azaltır ve kolik belirtilerini azaltır
• Diş minesini güçlendirir ve diş eti sağlığını korur

Probiyotik Besinler Nasıl Tüketilir?

Ürün satın alırken, mutlaka raf ömrünün halen geçerli olduğunu dikkate almalı ve güvenilir markaları tercih etmelisiniz. Probiyotikler canlı organizmalardır ve raf ömrü geçen ürünlerde ya ölürler ya da zarar görürler.

Probiyotik takviyelerinin ise soğuk su veya yoğurt ile tüketilmeleri önerilmektedir. Bunun sebebi ise canlı olan probiyotiklerin, sıcak su ve içeceklerde zarar görmelerini engellemektir. Probiyotiklerin ömrü çok uzun değildir, bu nedenle sürekli alınmaları gerekir. Her ne kadar bağırsaklarımızda koloni kuruyor olsalar da bu koloni oluşumları geçicidir, ömürleri kısadır.

Yoğurt, en zengin probiyotik kaynağıdır fakat bazı hazır yoğurtlarda, probiyotik sayısı çok azdır veya hiç yoktur. Bunun sebebi ise bu hazır ürünlerin, market raflarında uzun süre kalabilmesi için bir dizi işlemden geçmiş olmasıdır.

Prebiyotik Nedir? Probiyotik ve Prebiyotik Arasındaki Fark

Bağırsaklarımızın iç kısmındaki sağlıklı ekosistem, probiyotik ismi verdiğimiz canlı bakteri ve mayalardan oluşmaktadır. Prebiyotikler ise, bu canlıların sevdiği besinlerdir. Tıpkı toprağı gübrelemek gibi bir işleve sebep olan prebiyotikler, sağlığımız için kritik rol alan probiyotiklerin daha da güçlenmesine neden olurlar. Prebiyotikler, özel bitkisel lifler olarak da tanımlanabilirler.

Bu dost bakterilerin çoğalabilmesini ve daha aktif yaşam sürebilmesini sağlayan prebiyotikler en çok muz, soğan, sarımsak, pırasa ve enginar içerisinde bulunmaktadır. Maliyeti çok olması nedeni ile Türkiye’de besin zincirine dahil olamayan hindiba da, zengin bir prebiyotik kaynağı olarak bilinmektedir.

Prebiyotiklerin Faydaları Nelerdir?

• Kemik sağlığını destekler
• Kilo dengesini sağlar
• Bağışıklık sistemini güçlendirir
• Zararlı bakterilerin çoğalmasını engeller
• Kolon kanserini, oluşum aşamasında yok ederek hastalığa yakalanma riskini düşürür
• Kolesterolü dengeler
• Trigliserid düzeyini dengeler
• Magnezyum ve kalsiyum gibi minerallerin emilimini artırır
• Bağırsakları düzenler ve sağlıklı işlemesini sağlar

Bağırsağa Zarar Veren Durumlar Nelerdir?

Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi bağırsaklar, trilyonlarca bakteriden oluşan bir ekosistemi ihtiva ederler. Bu floranın yani savunma sisteminin bozulmaması için tüm dengelerin korunması önemlidir. İnsan, doğumdan hemen sonra yararlı ve zararlı bakterilerin ayrımını yapabilmektedir. Bu sayede bağışıklık sisteminin kalıcı elemanları, yararlı bakteriler ile ortaklaşa çalışabilme imkanı bulur.

Bu durumu bozan en büyük etken antibiyotik kullanımıdır. En büyük diyoruz zira ülkemiz, dünyada en çok antibiyotik kullanımına sahip ülkedir. Bilinçsiz bir şekilde antibiyotik kullanımı, bağırsaklardaki yararlı bakterileri öldürür ve zararlıların güçlenmesini sağlar.

Aynı şekilde sürekli et kaynaklı beslenme ve bitkisel gıdalardan uzak durma da, bağırsak sistemini bozan durumlar arasındadır. Bunlara ek olarak aşağıdaki durumlar da bağırsak florasına zarar vermektedir.

Stres: Çok sayıda hastalığın başlangıç sebebi olan stres, bağırsak florasına da zarar vermektedir. Özellikle depresyon ve aşırı stres durumları, yararlı bakterilerin ömrünü kısaltmaktadır.

Menopoz: Kadınların ileri yaşlarında girdiği menopoz dönemlerinde zararlı bakterilerde artış görülmektedir. Bu dönemde, bol miktarda yoğurt tüketimi önemlidir. Aynı zamanda yoğurt ile alınan probiyotikleri beslemek adına muz, pırasa, soğan ve sarımsak gibi ürünler de tüketilirse, zararlı bakteriler hastalığa neden olamayacaktır.

Kimyasal Maddeler: Tarım ilaçlarında kullanılan kimyasallar, besinler yolu ile vücudumuza girerek bağırsak ekosistemine zarar vermektedir. Bu sebeple, olabildiğince organik gıda tüketimine yönelinmelidir.

Sezaryen: Yeni doğan bebeklerin, sindirim sisteminde bakteri bulunmaz. Özellikle sezaryen doğumlarda, bu durum daha da belirgin şekilde ortaya çıkacaktır. Floranın hızlı oluşması için vajinal doğum önemlidir. Diğer türde ise anne doğru bir beslenme programı ile, bebeğindeki küçük ekosistemin oluşmasına katkıda bulunabilir.

Yaş: Yaşın ilerlemesi, bağırsaktaki zararlı bakterilerin azalmasına neden olur. Bu nedenle yaşlı kişilerin, probiyotik tüketimine daha önem vermesi faydalı olacaktır.

Probiyotik Zararları Nelerdir?

Probiyotikler, tüketilebilecek en sağlıklı besinler arasında olsa da bazı durumlarda yan etkileri gözlemlenebilir. Bu, daha çok hastanın durumu ile alakalıdır.

Enfeksiyon riski: Çok nadir de olsa, bazı canlı maya ve bakteriler kan dolaşımına girebilir. Bu da enfeksiyona yol açar. Bu durum genel olarak ameliyat sonrasında görülebilir. Büyük bir risk oluşturmasa da, bebekler ve yaşlılar için tehlikeli olabilir.

Alerji riski: Bazı kişiler laktoz ve prebiyotik liflere karşı alerjik reaksiyon gösterebilir.

Baş Ağrısı: Probiyotik yönünden zengin besinler de amin bulunur ve bu doğal madde bazı kişilerde baş ağrısına yol açabilmektedir. Bu da nadir görülen bir durumdur.

Sindirim sorunları: Bazı durumlarda probiyotik tüketimi, bağırsaklarda ve mide bölgesinde şişkinliğe neden olabilir. Özellikle maya bazlı olan probiyotik takviyeleri, kabızlığa yol açabilir. Bu durum süreli hale gelirse, doktor gözetimine girilmesi zorunludur.

Probiyotikler hakkında merak ettiklerinizi bize sorabilir veya yorumlarınızı hemen aşağıdaki kutucuklardan bize iletebilirsiniz. Tüm Bilgilerinize okurlarına bol probiyotikli ve sağlıklı günler diliyoruz.