Protein Hangi Besinlerde Bulunur? Protein Eksikliği Sonuçları

Protein, tüm canlıların temel yapı taşlarından bir tanesidir. Yaşam fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için olmazsa olmazdır. Yeterince protein almayan kişilerin, tüm yaşam fonksiyonları zarar görür. Protein, en çok hayvansal besinlerde bulunmaktadır. Bu demek değildir ki tüm protein ihtiyacımızı hayvansal ürünlerden alıyoruz. Bitkisel proteinler de mutlaka alınmalıdır.

Protein tek bir çeşit değildir, çok sayıda protein türü bulunmaktadır. Protein eksikliği durumunda şeker hastalığı ve kanser, sık görülen durumlardır. Vücut savunma mekanizmasında çok önemli görevler alan protein, fazla alınması durumunda da karaciğer ve böbreklere zarar vermektedir. Kişi günlük protein alımını kilosuna göre belirlemelidir. Düzenli bir beslenme programı yapılması halinde, ince hesaplara girmeye de gerek kalmayacaktır.

Protein, kas oluşumunun da direkt olarak etkili olmasından dolayı sporcular için çok önemlidir. Bu nedenle sporcular, beslenerek almalarının çok zor olduğu protein miktarlarını, protein tozu olarak adlandırılan takviyeler ile almaya çalışırlar. Bu elbette doğal bir süreç değildir ve zararları olabilmektedir.

Protein ve protein tozu hakkında daha detaylı bilgileri yazımızın devamında okuyabilirsiniz.

Protein Nedir?

Tüm canlı organizmalarda bulunan organik bir madde olan protein, çok büyük bir enerji kaynağıdır ve birçok yaşamsal fonksiyon içerisinde görev almaktadır. İnsan ve hayvan vücutlarının özellikle kas, kemik, cilt ve saç dokularında yer almaktadır.

Kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesini sağlayan proteinler, kendi içlerinde binlerce farklı türe de dağılırlar. Proteinleri, hücreler içerisindeki küçük yedek parçalar veya mekanizmalar olarak da düşünebiliriz. Tek bir görev odaklı değillerdir, her protein türü hücre içerisindeki farklı görevlerde rol alabilirler.

Proteinler birbirlerine bağlı amino asitlerden oluşmaktadır. Amino asitler ise oksijen, azot, kükürt ve hidrojen moleküllerinin bağlanması ile oluşan organik maddelerdir. Toplamda 20 kadar amino asit vardır ve bunların farklı bileşimlerinden binlerce farklı protein çeşidi oluşabilmektedir. Amino asit dizilimleri, proteinin de karakterini ve görevlerini belirleyecektir.

Amino Asit Çeşitleri Nelerdir?

• Alanin
• Arginin
• Aasparagin
• Aspartik asit
• Sistein
• Glutamik asit
• Glutamin
• Glisin
• Histidin
• İzolösin
• Lösin
• Lisin
• Metiyonin
• Fenilalanin
• Prolin
• Serin
• Treonin
• Triptofan
• Tirozin
• Valindir

Protein Çeşitleri Nelerdir?

Proteinler kendi aralarında 3 çeşide ayrılırlar. Eksik, Tamamlayıcı ve Komple proteinler, 3 ana grubu içerirler.

Tamamlayıcı proteinler, birden fazla eksik proteinin birleşerek tam protein oluşturmuş halidir. Örneğin fıstık ezmesinin ekmeğe sürülmüş hali buna iyi bir örnektir.

Eksik proteinler ise en az bir temel amino asit içerirler ve genellikle bitkisel proteinler buna örnektir.

Komple proteinler ise tüm temel amino asitleri içerirler. Hayvansal gıdalar genelde komple proteinler olarak bilinir.

Proteinler Ne İşe Yarar?

Proteinlerin vücuttaki temel görevi, doku inşası ve onarımıdır. Proteinler buna ek olarak vücuttaki her biyolojik fonksiyonda da görev alırlar.

Bunların en başında ise vücudu virüslerden ve bakterilerden koruma, büyüme fonksiyonunu sağlama, hücre onarımları, moleküllerin vücut içerisinde taşınması, enzimlerin yapıları, insülin salgılanması, hemoglobin üretimi ve kolajen üretimi gibi süreçler gelmektedir. Eklem ve kas bağ dokularının güçlü kalabilmesi için de düzenli protein tüketimi çok önemlidir.

Protein Hangi Besinlerde Bulunur?

Aşağıdaki değerler, 100 gramlık besinler için geçerlidir.

• Yumurta (14 gram)
• Süt (6 gram)
• Yoğurt (8 gram)
• Tavuk (18 gram)
• Somon (27 gram)
• Ton Balığı (26 gram)
• Peynir (32 gram)
• Dana Eti (29 gram)
• Hindi (25 gram)
• Kinoa (14 gram)
• Bezelye (5 gram)
• Fasulye (8 gram)
• Ispanak (3 gram)
• Mısır (3 gram)
• Soya Fasulyesi (17 gram)

Yukarıdaki besinler, ancak doğal oldukları zaman karşılarında bulunan proteinleri faydalı bir şekilde vücuda iletebilirler. Hazır, işlenmiş, kızartılmış ve şeker içeren birçok üründeki protein miktarları, vücuda zararlıdır.

Bitkisel Proteinlerin, Hayvansal Proteinden Farkı Nedir?

Proteinler, amino asit dizilimlerinden oluşmaktadır. İşte bitkisel ve hayvansal proteinler arasındaki temel fark da burada ortaya çıkmaktadır. Hayvansal proteinler içerisinde vücudumuzun ihtiyaç duyacağı tüm amino asitler bulunur. Bitkisel proteinler ise bu konuda oldukça zayıftır.

Özellikle lisin, izolösin, triptofan ve metiyonin gibi amino asitlerden yoksun olan bitkisel proteinler, tek başlarına tüketildiği zaman yetersiz kalmaktadır. Ayrıca hayvansal proteinler sadece amino asitler açısından değil B12, D vitamini ve omega 3 yönünden de çok zengindir. Birçok mineral, hayvansal proteinlerde daha bol bulunmaktadır.

Dengeli bir beslenme, sağlıklı bir yaşam için önemlidir. Bitkisel proteinleri de içeren bir beslenme düzeni, kişiyi diyabet, kalp hastalıkları ve aşırı kilo alma gibi durumlardan da korumuş olacaktır. Bitkisel proteinlerde yoğun miktarda lif bulunur ve bu zengin lifler, sindirim sistemi hastalıklarına karşı kişiye koruma sağlar.

Hayvansal proteinler faydalıdır fakat fazla tüketilmesi durumunda kolesterolü yükseltir ve kalp hastalıklarına zemin hazırlar. Özellikle işlenmiş etlerden kesinlikle uzak durmanızı öneriyoruz.

Kaliteli hayvansal proteinleri, aşırıya kaçmadan tüketmek kas kütlesinin artmasını ve yağ kütlesinin azalmasını sağlar. Elbette bu süreçte kişinin fiziksel aktivitelerde de bulunuyor olması önemlidir.

Proteinin Faydaları Nelerdir?

• Proteinler sadece akşam yemeklerinde değil günün her saatinde tüketilebilir. Sabah yapacağınız zengin protein içerikli bir kahvaltı, gün boyu çok daha enerjik olmanızı sağlayacaktır.
• Gün içerisinde yeterli protein almanız, gece saatlerinde acıkmanızın ve doğal olarak kilo almanızın önüne de geçmiş olacaktır.
• Kemik kırılmasını veya erimesi riskini azaltır, proteinlerin kemikleri ve eklem bağlarını güçlendirici özelliği bulunmaktadır.
• Kas kütlesinin muhafazası ve artması açısından çok önemli görevleri bulunur. Diyetlere protein konulmasının sebebi, kişinin kilo kaybederken aynı zamanda kas kaybına da yakalanmaması içindir.
• Protein tüketimi kişiyi tok tutar ve sağlıksız besinlere yönelmesini engelleyerek daha az kalori almasını sağlar.
• Metabolizmayı hızlandırır ve bu da fiziksel aktivite yapmamanıza rağmen kalori yakmanıza sebep olur.
• Kaliteli protein tüketimi kötü kolesterolün düşmesini sağlar.
• Yüksek tansiyon hastaları da mutlaka düzenli olarak iyi protein tüketmelidir, tansiyonu dengeler.
• Protein tüketiminde aşırıya kaçılması, böbreklere zarar verir. Böbrek hastalıkları olan kişiler ise ancak doktorunun belirlediği miktarlar içerisinde protein tüketimi yapmalıdır.
• Protein, doku yaralanmalarının onarımında aktif görev alır. Bu nedenle yaralanma geçiren kişiler zengin protein içerikli bir beslenme programını takip etmelidir.
• Yaşlandıkça vücudumuzdaki kas kaybı da artar. Bu nedenle protein tüketimi, bu kas kaybının durdurulması veya azaltılması açısından önemlidir.

Günlük Protein İhtiyacım Ne Kadar?

Her insan, tüm yaşam fonksiyonlarında kullanacağı proteinlere her gün ihtiyaç duyar.

Yeni doğan – 4 yaş arası bebekler: Günde 10 gram tüketmelidir.

4 ile 13 yaş arası çocuklar: Günde 50 gram tüketmelidir.

Yetişkin erkekler: 55 gram.

Yetişkin kadınlar: 45 gram.

Hamile veya emziren kadınlar: 72 gram.

Günlük kalori ihtiyacımızın en fazla %35’i, en az ise %10’u proteinlerden alınmalıdır. Yukarıdaki rakamlar, normal kilodaki kişiler için geçerlidir.

Örneğin spor yapan bir kişi iseniz kilo başında 1.3 gram protein almanız gerekir. Yani 70 kilo iseniz günde 100 gram civarında protein almanız önemlidir. Eğer fiziksel aktiviteniz yoğun değil ise kilo başında 0.8-1 gram arasında protein almanız yeterli olacaktır. Yukarıda belirttiğimiz 55 gram protein (yetişkin erkek), 65-70 kilo arasında bir erkek için geçerlidir.

Yaş arttıkça, bu miktarlar biraz daha artırılabilir.

Protein Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

• Tırnaklarda kırılma
• Cilt kuruması
• Agresif ruh hali
• Et yeme isteği
• Sık hastalanmak ve bu hastalıkların virüs kaynaklı olması
• Halsizlik
• Saçlarda dökülme veya incelme

Elbette yukarıdaki belirtiler, farklı hastalıkların da neticesi olabilir. Mutlaka doktorunuza giderek teşhis koymasını bekleyiniz.

Protein eksikliğinin başlıca sebepleri arasında yeme bozuklukları, genetik yapılar, kanser, bağırsak sendromları ve mide ameliyatları yer almaktadır. Gelişmemiş ülkelerde de protein kaynaklarına ulaşımda sorunlar yaşanmaktadır.

Protein Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

• Hormon dengesizlikleri
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması
• Kas kütlesinin azalması
• Organların doğu çalışmaması ve organ yetmezlikleri
• Zihinsel bunalımlar ve odaklanma sorunları
• Kas ve yağ erimesine neden olan Marasmus hastalığı ki genelde çocuklarda görülmektedir.
• Gençlerde görülen ve fiziksel, zihinsel gelişimi etkileyen Kwashiorkor hastalığı

Bu hastalıklara yakalanmamak için belirtileri hissettiğiniz anda doktorunuza başvurarak, tedavinin erken başlamasını sağlamanız gerekir.

Protein Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?

Öncelikle kişideki protein eksikliğinin nedeni iyi belirlenmelidir. Eksikliğe neyin sebep olduğunu öğrenmek adına hekimler, hastanın tıbbi geçmişini masaya yatıracaktır. Fiziki muayene yeterli olmaz ise bir takım testlerin de yapılması gerekecektir. Tanı sonrasında ise uygun tedavi süreci işletilir.

Örneğin yeme bozukluğu nedeni ile kişide protein eksikliği görülüyorsa, o kişiye yeterli protein alabileceği bir beslenme programı takviyesi yapılır.

Çölyak hastalığı nedeni ile bağırsakların proteinleri yeterince ememiyor olması durumu söz konusu ise kişiye glütensiz bir beslenme programı yazılır.

Karaciğer ve böbrek hastalıkları da protein eksikliğine neden olabilir. Bu durumda organların tekrar eski haline geleceği bir tedavi programı işletilir.

Protein Fazla Alınırsa Ne Olur?

• Karaciğer ve böbrek hasarı söz konusu olur.
• Kanser riski ortaya çıkar.
• Kalp hastalıkları söz konusu olur.
• Kemik kaybı gerçekleşir.
• Vücut su kaybeder.
• İshal veya kabızlık ortaya çıkar.
• Ağız kokusu görülür.
• Kişi kilo alır.

Bu durumlar genel olarak hayvansal proteinlerin çok alınması durumunda ortaya çıkacaktır.

Protein Tozunun Zararları Nelerdir?

Vücudun doğal dengesinin dışına çıkmak, her zaman zararlıdır. Protein tozları, bilinçsiz kullanıldığı zaman fazla protein alımına sebep olabileceği gibi vücudu tembelleştirme riski de taşımaktadır.

Protein tozları ayrıca insülin seviyesini yükseltir, bağırsak florasına zarar verebilir ve yoğunlaştırılmış protein bileşimleri nedeni ile vücuttaki birçok fonksiyonun doğru çalışmamasına neden olabilir.

Bunlardan daha önemlisi ise nitelikli markalar tarafından üretilmemiş protein tozları, kişiyi ölüme kadar götürebilir.

Protein ile alakalı merak ettiğiniz her şeyi, hemen aşağıdan bize iletebilirsiniz.

Hızlı bir şekilde fakat aynı zamanda sağlıklı kilo vermek istiyorsanız, yağ yakarak kilo verme içeriğimize göz atabilirsiniz.