Sodyum Düşüklüğü ve Yüksekliği Nelere Sebep Olur?

Sodyum aslında tuzdur ve neredeyse tükettiğimiz her şeyde bulunmaktadır. Meyve, sebze ve besinlerin tamamında doğal olarak bulunan sodyum, bu sayede kolay ulaşılabilir durumdadır. Tüketiminin kolay olması ve tüm gıdalarda bulunması sayesinde, sodyum düşüklüğü nadir görülen bir durumdur.

Böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, adrenal yetmezlik, bazı ilaç kullanımları, aşırı terleme, büyük yanıklar ve çok fazla su içme gibi durumlar, sodyum düşüklüğüne yani tıbbi ismi ile hiponatremiye neden olabilir.

Sodyum düşüklüğü kendisini halsizlik, zihinsel bulanıklık ve baş ağrısı ile göstermektedir. Sodyum eksikliği, kalp hastalıklarına ve diyabete de davetiye çıkarmaktadır. Sodyum düşüklüğü gibi sodyum yüksekliği de çok tehlikelidir. Yüksekliğinde ise yüksek tansiyon, böbrek hastalıkları ve osteoporoz gibi hastalıklar ortaya çıkabilir veya bunları tetikleyebilir. Sodyum yüksekliğinin belirtileri ise susuzluk hissi, iştahsızlık ve ağız kurumasıdır. Aşırı su kaybı, bazı ilaçlar ve yüksek miktarda tuz tüketimi buna neden olabilir. Tıpta sodyum yüksekliği, hipernatremi olarak bilinmektedir.

Sodyum Düşüklüğü Neden Olur?

Kandaki sodyum düşüklüğü, hiponatremi olarak tanımlanmıştır. Normal şartlar altında, sağlıklı bir kişide sodyum düşüklüğü görülmesi çok zordur. Hemen hemen tüm gıdalarda yer alması bunun nedenidir.

Aşırı su tüketimi, böbrek yetmezliği, siroz, büyük yanıklar, kalp yetmezliği, kronik ishal, uyuşturucu kullanımı, hormon bozuklukları, aşırı terleme, tiroid bozukluğu, kontrol edilemeyen kusma ve ADH bozukluğu gibi rahatsızlıklar sodyum düşüklüğüne neden olabilmektedir.

Sodyum düşüklüğü tanımı ise 135 mEq/L altındaki seviyeleri ifade eder. Değerin 125 ve altına düşmesi ise ciddi hiponatremi tanısı koydurur.

Sodyum Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Düşüklüğün hafif belirtileri arasında halsizlik, baş ağrısı, ruhsal dengesizlikler, zihin bulanıklıkları, mide bulantısı ve sinirli hal bulunmaktadır.

Sodyum eksikliğinin daha ciddi boyutlarına ise kusma, nöbetler, spazmlar, yürüme bozuklukları ve kas zayıflıkları görülür. Sodyum düşüklüğü, yaşlı insanlarda daha şiddetli görülmektedir.

Sodyum seviyesinin çok fazla düştüğü durumlarda ise beyinde su toplama ve koma gerçekleşebilir. Bu seviyelerde tedavi edilmemesi durumunda ise ölümle sonuçlanır.

Sodyum Düşüklüğünün Zararları Nelerdir?

Hiponatremi durumu eğer kronik hale gelmiş ise kandaki sodyum miktarı aşama aşama düşer ve belirtiler de yavaş yavaş kendisini göstermeye başlar. Belirtilen seviyenin altına düştüğü anda ise ciddi ve hayati açıdan risk oluşturabilecek sonuçlar ortaya çıkacaktır.  Akut sodyum eksikliğinde ise yaşamı tehdit eden komplikasyonlar daha sık görülür ve riski de daha yüksektir.

Akut sodyum eksikliği: Çok hızlı gerçekleşir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Beyin ödemi, beyin hastalıkları, koma, nöbet ve ölüme dahi sebep olabilir. Çok hızlı sodyum takviyesi yapılmalı ve tedavi seçenekleri değerlendirilmelidir.

Kronik sodyum eksikliği: Zamanla azalan sodyum seviyesi, iskelet sorunlarına yol açar. Kemik kırılma ve erime riski çok yükselir, yürüyüş bozuklukları ve düşmeler başlar.

Sodyum Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?

Öncelikle sodyum düşüklüğünün tanısı, kan testi ile konulur. Hekimler ekstra olarak idrar, üre, böbrek ve karaciğer testi de talep edebilir.

Düşük dozda hiponatremi görülen kişiler, günde 1 litreden fazla sıvı tüketmemelidir. Burada sıvıdan kastımız su değil, tüm sıvılardır. Kullanılan ilaçlar hekim ile paylaşılmalı ve gerekirse dozları düşürülmelidir.

Belirtiler ciddi ise hasta mutlaka hastaneye yatırılmalı ve kontrol altında tutulmalıdır. İntravenöz sodyum tedavisi başlatılmalıdır.

Sodyum düşüklüğü eğer böbrek, kalp veya karaciğer gibi organlardan kaynaklanıyorsa, cerrahi müdahale seçenekleri konuşulmalıdır.

Sodyum düşüklüğü tiroid bozukluğu nedeni ile oluyorsa ilaç tedavisi başlatılmalıdır.

Akut hiponatremi söz konusu ise sodyum seviyesi bir anda değil yavaş yavaş yükseltilmelidir.

Aniden ortaya çıkan sodyum düşüklüğünde hastanın zarar görmemesi için serum ile sodyum takviyesi yapılabilmektedir.

Günlük hayatımızda da sodyum eksikliğine maruz kalmamak için önlemler alabiliriz. Salatalarımızda, günlük tuz ihtiyacımızı karşılayacak kadar hafif tuz kullanabiliriz. Ayrıca turşular, maden suları, ceviz, fındık, fıstık, kabak peyniri ve balıklar da, doğal yollardan tuz almanın iyi yolları arasındadır.

Sodyum Yüksekliği Neden Olur?

Kandaki sodyum seviyesinin yüksek olmasına hipernatremi denmektedir. 145 mEq/L ve üzeri olan seviyeler, hipernatremi olarak tanımlanmaktadır. 160’ın üzerine çıkması ise şiddetli komplikasyonlara neden olabilmektedir.

Az su tüketen, yetersiz beslenen ve enfeksiyon hastalığı geçiren kişilerde olur. Genel olarak yaşlı insanlarda daha çok görülmektedir.

Vücuttaki büyük yanıklar, diüretikler, aşırı tuz tüketimi, damardan verilen sodyum birkarbonatlar, antibiyotikler, susama hissinin gelmemesi, kusma, ishal, terleme ve yetersiz su tüketimi nedeni ile ortaya çıkmaktadır.

Kontrolsüz şeker hastalığı, fiziksel zayıflıklar, yoğun bakımda bulunma ve yaşlılık gibi durumlar da sodyum yüksekliğini tetiklemektedir. Sodyum yüksekliği, yeni doğan bebeklerde de görülebilmektedir.

Sodyum Yüksekliğinin Zararları Nelerdir?

Sodyum kanda gereğinden fazla biriktiği zaman, hücrelerdeki suyu çeker ve bu su kana karışır. Kana gelen bu fazla su, beyin veya akciğerlerde birikirse bu durum ölümcül sonuçlara yol açabilir.

Aşırı sodyum tüketimi, idrar ile beraber kalsiyumun da atılmasına neden olur. Vücutta sodyum yükseldikçe, kalsiyum azalır ve bu da birçok fonksiyonun bozulmasına neden olur. Kalsiyum eksikliği, akciğer enfeksiyonları, kemik erimesi ve mide kanseri riskini yükseltmektedir.

Sodyum Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın ilk başlarında;

• Kas kasılmaları
• Mide bulantısı
• Yorgunluk
• Ağız kuruması
• İştahsızlık
• Susuzluk hissi

görülmektedir.

İleri seviyelerinde ise;

• Uyku hali
• Bilinç bulanıklıkları
• Beyin kanaması
• Nöbetler
• Refleks artışı
• Koma ve ölüm

görülebilmektedir.

Sodyum Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Öncelikle hipernatremi durumuna neyin sebep olduğu doğru bir şekilde tespit edilmelidir. Tedavi de aynı şekilde bu nedeni ortadan kaldırmaya yönelik işletilmelidir.

Tedaviler genelde su ihtiyacının karşılanması, uygun ilaçların reçete edilmesi, tuz tüketiminin sınırlandırılması gibi yöntemler bulunmaktadır. Hızlı müdahale için ilaçlar veya serum, damar yolu ile de verilebilmektedir.

Sodyum ve Hastalıklar Arasında İlişki

Araştırmalara göre yüksek miktarda sodyum tüketimi, mide kanserine yol açabilmektedir. Yüksek tuz miktarı, mide mukus tabakasına zarar vermekte ve iltihaplanmalara, yaralanmalara yol açarak kanseri tetiklemektedir.

Sodyum yüksekliği nedeni ile kişide kemik erimesi olarak bildiğimiz osteoporoz rahatsızlığının ortaya çıkma nedeni ise kalsiyumun idrar yolu ile atılmak zorunda kalmasıdır. Buda vücuttaki kemiklerin zayıf ve kırılgan olmasına neden olacaktır.

Sodyum tüketimi ile tansiyon arasında da önemli bir ilişki bulunmaktadır. Kan basıncını korumak için dengeli sodyum tüketimi önemlidir. Kanda fazla miktarda sodyum bulunması, kan miktarının  da artmasına neden olur ve doğal olarak basınç artar. Bu da vücudu daha fazla kanı pompalamaya itecek ve doğal olarak daha çok yoracaktır. Tansiyon hastası olun veya olmayın, günlük tüketeceğiniz tuz miktarı 1 çay kaşığını geçmemelidir.

Kalp hastalığı bulunan kişilerin düşük miktarlarda sodyum tüketmesi önerilir. Bunun sebebi ise yukarıda belirttiğimiz, kan miktarının artışıdır. Kan miktarını artıran sodyum yüksekliği, kalbin daha fazla çalışmasına neden olur.

Hafif kalp yetmezliği olan kişiler günde 3000 mg, orta ve ileri kalp yetmezliği olanlar ise 2000 mg seviyesinin üzerine çıkmamalıdır.

Sodyum dengesizliği olan kişiler avokado tüketebilir. Avokado hakkında daha fazla bilgi öğrenmek için Avokado Nedir isimli makalemize bir göz atabilirsiniz.

Şimdiden yemeklere daha tadına bakmadan tuz atan okurlarımızın artık bu konuda çok daha dikkatli olacağını umarak, herkese mutlu ve sağlıklı ömürler diliyorum.