Sosyal Fobi Nasıl Geçer?

Sosyal fobi, en kısa özeti ile bir kaybı bozukluğudur. Bireyin toplumdaki başkaları tarafından yargılandığını düşünerek, kaybı içerisine girme durumudur. Sosyal fobi sahibi bireyler, toplum yani kalabalık ortamlarda sürekli mahcup veya rezil olacağını düşünür. Bu korku hali ise süreklidir ve kesilmez. Bu nedenle sosyal fobi sahibi kişiler, toplumdan olabildiğince uzak durmaya çalışır ve kendisini kalabalıklardan soyutlar.

Bu durum doğal olarak kişinin toplum içerisinde yaşamasını olanaksız hale getirir. Kişinin yaşamını sürdürebilmesi için mutlaka birileri ile iletişime geçmesi gerekecek ve bunu çoğu zaman yapamayacağı için hayattan geri kalacaktır.

Bu etkileşimden kastımız eğitim alma, alışveriş yapma, soru sorma veya bir fikir alma gibi her alanı içerebilir. Bu kaygı ve soyutlanma durumu arttıkça, sosyal fobi sahibi bireyler diğer insanların kendisine ”ezik” veya ”zayıf” şeklinde sıfat taktıklarını ad düşünürler. Çoğu zaman böyle bir şey söz konusu bile değildir, bu kaygıların kaynağı kişinin beynidir.

Öyle ki bu kaygılar, kişinin ellerinin titremesine ve konuşurken kekelemesine dahi neden olabilir. Bu nedenle kişi en basit konularda konuşmaz veya tartışmaya korktuğu için hakkını dahi savunamaz hale gelir. Bu durum bireyin aç kalmasına, işsiz kalmasına, kayıplar yaşamasına ve ağır bir depresyona girmesine dahi neden olabilir.

Sosyal Fobi Kaç Yaşında Başlar?

Sosyal fobi, en sık görülen psikiyatrik hastalıktır. Gençlerde her 4 öğrenciden 1 tanesinde bu sorunun var olduğu görülmüştür. Genelde ergenlik döneminde, en erken 10 yaşında başlamaktadır. Bu yaştan önce sosyal fobi görülmesi istisnai bir durumdur.

En çok evlenmemiş, eğitim düzeyi düşük veya maddi durumu kötü bireylerde görülmektedir. Genetik etkisi bulunabilir fakat çoğunlukla yetiştirilme tarzı ve ailelerin çocuk ve yakın çevresi karşısındaki tutumu, sosyal fobinin ortaya çıkmasında rol oynamaktadır.

Çocukluk yaşta diğer insanlar ile fazla ilişki kurması teşvik edilmeyen veya tam tersi engellenen çocukların, ileri yaşlarda sosyal fobi içerisinde olmaları beklenmektedir.

Çekingenlik ile Sosyal Fobi Aynı Mı?

Toplumda sosyal fobi, çok bilinen bir kavram değildir. Sessiz, sakin ve genelde de çekingen kelimeleri daha sık kullanılır. Elbette her çekingen insan, sosyal fobi hastası değildir.

Elbette her birey, bir eylemi yerine getirmeden önce çekinebilir. Bunun toplum tarafından nasıl karşılanacağını düşünebilir. Bu kötü bir şey değildir, aksine kişiyi daha da iyi bir iş ortaya çıkarması adına motive edecektir.

Sosyal fobi ise kaçınmanın yanı sıra korku da duymaktadır. Sosyal fobi sahibi kişi, bu duyduğu kaygının gereksiz olduğunu da bilir fakat bunun önüne geçemez.

Örneğin işini doğru yapmamış bir kişinin patronu tarafından makama çağrılmasından korkması, sosyal fobi değildir. Ödül almış bir kişinin, bu ödülü 5 kişinin önünde alırken bile heyecandan sesinin ve ellerinin titremesi, sosyal fobiyi işaret edebilir. Patronundan izin almaya çekinen veya görevi olmasına rağmen birisine işini hatırlatması gereken fakat bunu yapamayan kişiler de, sosyal fobi sorunu olabilir.

Sosyal Fobinin Belirtileri

Sosyal fobi, kişiye sadece psikolojik olarak etki etmez ve bedensel olarak da bazı belirtileri ortaya çıkarır. Bu fiziksel belirtilerin en yaygın olanları terleme, ağız kuruması, yüz kızarıklığı, nefesin kesilmesi, kalp çarpıntısı, mide bulantısı, kasların gerilmesi ve titreme olarak bilinmektedir.

Bu sırada kişi yoğun bir kaygı içerisine girmiştir ve karşı tarafa karşı ezik ve güçsüz göründüğünü düşünmektedir. Kendisini sevilmeye veya ciddi alınmaya layık görmez. Bu düşünceler yüzünden, yukarıdaki belirtilere de maruz kalmamak adına göz temasından kaçınır, alakasız şeyler düşünür veya ortamı terk eder.

Sosyal Fobi Örnekleri Nelerdir?

Aşağıdaki eylemler esnasında sosyal fobi belirtileri ortaya çıkabilir. Bu örnekler en yaygın olanlarıdır, farklı durumlarda da görülebilir.

• Amir, patron veya yetkili birisi ile konuşma.
• Toplum içerisinde telefon görüşmesi yapama.
• Kalabalık içerisinde bir şeyler yeme.
• Grup etkinliklerinde görev alma.
• Partiye katılma.
• Birisinin gözlemi sırasında çalışma veya yazma.
• Tanımadığı insanlar ile telefonda veya yüz yüze görüşme.
• Yabancılar ile diyalog.
• Umumi tuvaletleri veya kullanım alanlarını kullanma.
• Birilerinin bulunduğu odaya, sınıfa veya salona girme.
• İlgi odağı olma.
• Toplantıda konuşma veya sunum yapma.
• Çok iyi tanımadığı birisine karşı, eleştiri yapma veya fikrini doğru bulmadığını söyleme.
• Göz kontağı kurma.
• Sözel olarak herhangi bir raporu sunma.
• Bir malı iade etme veya mal satma.
• Birisini, bir organizasyona davet etme.
• Pazarlamacılara yok deme.
• Genel olarak hayır demekte zorlanma.

Sosyal Fobi Neden Olur?

Sosyal fobi hastalığı üzerinde genetik etkiler mevcuttur fakat çok düşük orana sahiptir. Genetik ağaç içerisinde sosyal fobiye sahip bireyler varsa, sizde de sosyal fobi görülme ihtimali daha yükselecektir. Ancak bunu bilmeniz çok zordur zira kimse böyle bir hastalığı olduğunu ifade etmez, genelde bilinçli insanlar dışarıdan bunu anlayabilir.

Sosyal fobiye neden olan en önemli şey ise beyin içerisindeki kimyasal reaksiyonlardır. Bu reaksiyonlar ve elektriksel iletişimlerde görülen bozukluklar, bu rahatsızlığa neden olur. Özellikle serotonin adını verdiğimiz kimyasal maddenin, bu kişilerde normale göre daha az olduğu tespit edilmiştir. Sadece az olmadı değil, maddenin beyin içerisindeki transferinde de zorluklar yaşanmaktadır.

Sosyal fobiye neden olan bir diğer şey de travma oluşturmuş olan eski anılardır. Örneğin bir çalışan, patronundan zam istediği zaman çok sert bir karşı tepki almış olabilir. Patronu kişiyi diğer çalışanların yanında aşağılamış olabilir. Bu durumu yaşayan kişi, sonraki işlerinde zam isteyeceği zaman bu kötü anıları hatırlayacaktır.

Küçük düştüğünü veya rezil olduğunu düşünecek ve tekrarlamasından korkacaktır. Bu da bir diğer zam isteme eyleminde kişide sosyal fobinin de etkisi ile yukarıda saydığımız fiziksel belirtilerin ortaya çıkmasına neden olacaktır.

Son olarak ve en etkili olanlarından birisi de, kişinin çocukluğunda geçirdiği yetiştirilme dönemidir. Çocuk yetiştirme biçimi de, hastalığın oluşmasında etkendir. Aşırı koruyucu, sürekli çocuğu küçük düşüren veya duygusallıktan yoksun yetiştirme biçimleri, çocukta sosyal fobinin çok erken yaşlarda ortaya çıkmasına ve yaş ilerledikçe artarak devam etmesine neden olabilir.

Sosyal Fobi Nasıl Tedavi Edilir?

Öncelikle kişinin rahatsızlığının farkında olması önemlidir. Birçok psikolojik hastalığın aksine, sosyal fobi hastası kişiler bu durumu inkar etmezler. Tedavi olarak psikoterapi ve ilaç tedavisi yöntemleri işletilmektedir. Genelde ikisi beraber uygulandığı zaman daha başarılı sonuçlar alınmaktadır.

İlaçların da etkisi ile ilk günlerde mide bulantıları ve uyku sorunları görülebilir. İlaçlar serotin hormonunun beyinde daha aktif olmasına da destek olur. Genelde 1 hafta içerisinde ilacın olumsuz yan etkileri ortaya çıkar. Bazı ilaçlarda bu durum daha da uzun sürebilir.

Bir ilacın kişi üzerinde olumlu veya olumsuz etki bıraktığını anlamak için genelde 3 ay beklenir. Toplam tedavi süresi yani kişinin sosyal fobiyi kalıcı olarak yenmesi ise ortalama 1 yıl kadar sürmektedir.

Tedavideki detaylar, kişinin hayatı yakından incelendikten sonra ortaya çıkacaktır. Bu nedene terapinin sosyal fobi rahatsızlığının tedavisinde çok önemli bir payı olduğunu düşünmekteyiz. Sadece ilaç tedavisi ile ilerlemek, başarı ihtimalini düşürmektedir.

Siz de kendi sosyal fobi öykünüzü ve toplumda uygulamaktan çekindiğiniz eylemleri aşağıdan bize yazabilirsiniz.