Yanık İzlerinden Kurtulma Yolları

Kişinin cildi çok sıcak bir şeye temas ettiğinde; örneğin kaynar suyla haşlandığında, güneşe, kimyasallara veya elektriğe aşırı maruz kaldığında yanıklar oluşabilir.

İyileşme sürecinde genellikle yara izleri oluşur. Kalın ve renksiz alanlardan oluşan yara izleri, genellikle hasarlı cilt hücrelerin ölmesine nedeni ile  oluşur. Vücut hasar görmüş cildi onarmak için kollajen adı verilen bir protein üretir ve bu da yara izilerine sebep olur.

Yanık izleri cildin ne kadar hasar gördüğüne bağlı olarak büyük veya küçük olabilir. Yanığın şiddeti bu yara izlerinin solup solmayacağını veya kalıcı olup olmayacağını belirleyecektir.

Yanık İzi Türleri Nelerdir?

Yanık izi kalma olasılığı, sıcağa ne kadar süre maruz kaldığına ve yoğunluğuna bağlıdır.

Yanıklar, cildin ne kadarını etkilediğine bağlı olarak sınıflandırılır:

• Birinci derece yanıklar: Cildin dış tabakasına (epidermis) zarar verir; kızarıklık ve ağrıya neden olur. Genellikle ciltte iz bırakmadan 6 gün içinde iyileşir.
• İkinci derece yanıklar: Hem epidermisi hem de deri altındaki tabakayı (dermis) etkiler. Ağrı ve kızarıklığın yanı sıra, ikinci derece yanıkları olan insanlar alanda kabarcıklar da görebilir. Bu yanıkların iyileşmesi 2-3 hafta sürebilir ve iz bırakma olasılığı daha yüksektir.
• Üçüncü derece yanıklar: En şiddetlidir. Cildin üst iki tabakasına zarar verirler, bunun yanında kemiklere ve tendonlara da zarar verebilirler hatta sinir uçlarını etkileyebilirler. Üçüncü derece yanıkları olan kişiler de cildinin beyazdan siyaha döndüğünü fark edebilir. Bu tür yanıkların iyileşmesi uzun zaman alır ve muhtemelen yara izi kalacaktır.

İkinci ve üçüncü derece yanıkların neden olduğu yara izleri, görünümlerine ve cildi nasıl etkilediklerine göre sınıflandırılır:

• Hipertrofik yara izleri: Kırmızı veya mor görünebilir; cilt yüzeyinin üzerine çıkar. Sıcak hissettirir ve kaşıntı yapabilirler.
• Kasılma izleri: Cildi, kasları ve tendonları sıkılaştırır ve normal cilt hareketlerini kısıtlar.
• Keloid izler: Parlak ve tüysüz bir yumru oluşturur.

Yanık İzlerinden Nasıl Kurtulurum?

Hızlı tedavi ve uygun yara bakımı genellikle yara izlerinin görünümünü önlemenin veya en aza indirmenin en iyi yoludur.

Birçok yara izi zamanla kaybolur. Bununla birlikte, keloid izler genellikle kendiliğinden solmaz ve tedavi gerektirebilir.

Bir yara oluştuktan sonra, kişi yara izinin görünümünü şu şekilde azaltabilir:

• Silikon jel uygulamak: Araştırmalar yaranın bunun boyut, sertlik ve kızarıklığı azaltmak da dahil olmak üzere mevcut yara izlerinin görünümünü en aza indirmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.
• Bölgeyi güneşten korumak: Güneşten gelen ultraviyole ışınları, yara izlerinin daha koyu bir renge dönmesini ve daha belirgin hale gelmesine neden olabilir. Sağlık bakanlığı insanların SPF 30 veya üstü koruyucu kıyafetler ve güneş koruyucu krem kullanmasını önerir .
• Her yerden ulaşabilceğiniz yara izi temizleme ürünlerine karşı dikkatli olun: Bu tür ürünlerin etkinliği genellikle test edilmemiştir.

Yara izleri azaltmak için aşağıdaki tıbbi seçeneklerde mevcut:

• Ağrıyı hafifletebilecek ve keloid gibi diğer yara izlerinin boyutunu azaltabilecek steroid enjeksiyonları.
• Keloid ve diğer yara izlerinin kızarıklığını, ağrısını ve sertliğini azaltabilen lazer tedavileri.
• İzli dokuyu çıkarmak, keloid izlerinin boyutunu azaltmak ve cilt hareketini iyileştirmek için cerrahi müdahale.

Bu tedaviler yara izlerini azaltmaya yardımcı olsa da, bunları tamamen ortadan kaldırmayabilir ve iyileşmesi zaman alabilir.

Yara izlerinde A vitamini veya E vitamini içeren kremler kullanmayın. Çünkü bu onları daha belirgin hale getirebilir.

Yanıktan Hemen Sonra İzleri Önlemek İçin Müdahale

Yanıktan hemen sonra, kişi yara izlerini önlemek veya azaltmak için çeşitli yöntemler kullanabilir:

Yanık meydana geldikten hemen sonra, kişi şunları yapabilir:

• Yanıklı bölgeyi serin veya ılık suyla durulayın, ardından cildin kurumasına izin verin.
• Enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olmak için steril bir aplikatör kullanarak antibiyotik uygulayın.
• Yanmayı gazlı bezle bandajlayıp örtün.
• Yara iyileşmek yerine kızarıyorsa tıbbi yardım alın.

Yanık iyileştikten kısa bir süre sonra, kişi şunları yapabilir:

• Cildin birbirine yapışmasını önlemek için etkilenen bölgenin etrafını her gün birkaç dakika dikkatlice gerdirin.
• Kabarcıkların kendi başlarına patlamasını ve boşalmasını bekleyin, sonra bir doktora ölü cildi kestirin.
• Yanan bölgeyi birkaç ay boyunca giysi veya güneş koruyucu ile örtün

Ciddi bir yanığın iyileşmesi için doktora düzenli muayene olun. Doktor yara izinin nasıl önleneceği veya azaltılacağı konusunda tavsiyelerde bulunabilir ve yanığın gerektiği gibi iyileşip iyileşmediğini kontrol edebilir.

Yanıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Bir yanığın hızlı ve uygun bir şekilde tedavisi, herhangi bir yara izi riskini azaltacaktır.

Bir kişi genellikle yanığı en az 5 dakika boyunca soğuk suda bekleterek evde birinci derece bir yanığı tedavi edebilir.

İkinci derece yanık olan insanlar genellikle bir tıp uzmanına başvurmalıdır. Bununla yanında insanlar evde küçük yanıkları aşağıdaki şekilde tedavi edebilir :

• Antibiyotik merhem: Etkilenen bölgeye ince bir antibiyotik merhem tabakası uygulayarak iyileşmeyi destekleyebilir ve enfeksiyon riskini azaltabilirsiniz.
• Gazlı bez bandajları: Yanığı steril, yapışmaz gazlı bezle örtmek cildi korur ve enfeksiyon olasılığını azaltır.

Üçüncü derece yanıklar çok ciddidir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Üçüncü derece yanıklar için tedaviler şunlardır:

• Sıkıştırma giysileri: Etkilenen bölgeyi destekleyen sıkı giysilerdir. Bu basınç cildin iyileşmesine izin verecektir. Kişi yanık için birkaç ay boyunca tüm gün bir sıkıştırma giysisi giymesi gerekebilir.
• Deri greftleri . Deri grefti, bir cerrahın vücudun başka bir bölgesinden veya bir donörden sağlıklı cilt almasını ve bunu yanmış cilt bölgesini kaplamak için kullanması anlamına gelir.
• Ameliyat:  Yanık cilt parçaları birbirine yapışırsa, kişi bunları serbest bırakmak ve hareket edebilmek için ameliyata ihtiyaç duyacaktır.
• Vücudun kontraktürlerden etkilenen bölgelerdeki hareketi teşvik etmek için fizik tedavi de yardımcı olabilir.

Bir yanık, boyutundan veya şiddetinden bağımsız olarak bir hafta içinde iyileşmezse, bir cilt doktoruna muayene olun. Yanık izi ciddi ise veya zamanla kaybolmazsa, bir cilt doktoru ile irtibata geçin.

Aloevera jeli uygulamak, antioksidan gıdalar açısından zengin bir beslenme programına uymak , bol su içmek ve bazı gıda takviyeleri almak, kişinin iyileşme sürecini hızlandırabilir. Bununla birlikte ciddi yanıklara herhangi bir şey yapmadan ve yeni tedavilere başlamdan önce bir cilt doktoruna danışmak önemlidir.

Komplikasyonlar Riski Taşıyan Yanıklar

Küçük yanıkların çoğu, başka sorunlara neden olmadan iyileşir ve tıbbi bakım gerektirmez. Daha ciddi yanıklar tıbbi yönetime ihtiyaç duyar ve yara izleri bırakabilirler. Bazıları ise aşağıdaki gibi daha yüksek komplikasyon riskleri taşıyabilir:

Enfeksiyon

Yanıklar, bakterilerin ve diğer mikropların vücuda girebileceği açık yaralara neden olur. Ortaya çıkan enfeksiyonlar küçük olabilir ve kolayca tedavi edilebilir yada ciddi enfeksiyonlara dönüşebilir. Enfeksiyonlar kişinin kan dolaşımına girdiğinde ortaya çıkar ve hayatı tehdit edebilir.

Kurutma

Yanıklar vücudun sıvı kaybetmesine neden olur. Aşırı miktarda sıvının kaybedilmesi, vücuttan akan kan hacmini etkileyebilecek dehidrasyona neden olabilir.

Düşük Vücut Isısı

Bir kişinin cildi vücut sıcaklığını düzenlemeye yardımcı olur. Bir yanık cilde yüksek derece zarar verdiğinde, ortaya çıkan ısı kaybı kişinin vücut sıcaklığı aniden tehlikeli derecede düşük seviyelere indirmesine ve bu da hipotermiye neden olabilir .

Kontraktürler

Kasılmalar iyileşme sürecinde yanık izi dokusu oluştuğunda ortaya çıkar. Yanık izi dokusu cildi sıkarak kemiklerde veya eklemlerde sınırlı hareketlere neden olabilir.

Kas ve Doku Hasarı

Şiddetli yanıklar genellikle kişinin cildinin tüm katmanlarına nüfuz eder dolayısı ile kaslara ve dokulara ulaşabilir. Bu da bu yapılarda uzun süreli hasarlara neden olabilir.

Duygusal sorunlar

Yanık izleri, özellikle yüz gibi saklanması kolay olmayan bir alanda olduğunda, kişinin kendine olan özgüvenine zarar verebilir. Bu duygusal ve psikolojik sıkıntıya yol açabilir.